W Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych opublikowano uzasadnienia do wyroków NSA w sprawie rejestracji „Belarusów”. Sprawy rozpatrywane przez NSA miały praktycznie identyczny stan faktyczny, zatem uzasadnienia sporządzone do czterech orzeczeń mają w istocie zbieżną treść.
O co chodzi w sprawie „Belarusów”?
Tytułowa sprawa dotyczy zarejestrowania przez jednego ze starostów ciągników marki Belarus. Organ rejestrując ww. pojazdy wydał dowody rejestracyjne oraz tablice zalegalizowane znakiem legalizacyjnym.
Rejestracja została zakwestionowana przez prokuratora, który złożył sprzeciw od decyzji o rejestracji pojazdów i wniósł o stwierdzenie jej nieważności, zarzucając rażące naruszenie art. 72 ust. 1 pkt 3 Prawa o ruchu drogowym (prd). Rażące naruszenie – zdaniem prokuratora – miało polegać na wydaniu decyzji bez zgromadzenia wszystkich wymaganych prawem dokumentów stanowiących podstawę rejestracji pojazdu, w tym bez uzyskania „świadectwa zgodności WE albo świadectwa zgodności wraz z oświadczeniem zawierającym dane i informacje o pojeździe niezbędne do rejestracji i ewidencji pojazdu, dopuszczenia jednostkowego pojazdu, decyzji o uznaniu dopuszczenia jednostkowego pojazdu albo świadectwa dopuszczenia indywidualnego WE pojazdu – jeżeli są wymagane”. Prokurator ocenił, że w stosunku do ciągników marki Belarus taki dokument był wymagany, gdyż pojazd ten był rejestrowany po raz pierwszy na terenie państwa członkowskiego UE, a został sprowadzony z terenu państwa niebędącego członkiem Unii.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze stwierdziło brak przesłanek do stwierdzenia nieważności decyzji. Z kolei WSA w Szczecinie uchylając zaskarżoną przez prokuratora decyzję uznał za bezsporne, że pojazd podlegał procesowi rejestracji i wcześniej nie był zarejestrowany w Polsce, lecz na Białorusi. Sąd wojewódzki ocenił również, że starosta w sposób oczywisty naruszył art. 72 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 72 ust. 2 pkt 1 prd i w sposób rażący naruszył prawo.
W konsekwencji wniesienia skargi kasacyjnej, sprawą zajął się NSA, który ją oddalił.
NSA o rejestracji ciągnika
Sąd stwierdził, że zgodnie z przepisami obowiązującymi w dacie wydania decyzji, w zakresie istotnym dla rejestracji ciągnika rolniczego, dokumentem stwierdzającym dopuszczenie do ruchu był i jest dowód rejestracyjny (zob. art. 71 ust. 1 prd).
Z kolei przepis art. 72 prd zawiera katalog dokumentów stanowiących podstawę do rejestracji, przy czym w odniesieniu do dokumentów, o których mowa w ust. 1 pkt 3 określono, że wymagania te nie dotyczą pojazdu, który był już zarejestrowany na terytorium RP (zob. art. 72 ust. 2 pkt 1 prd).
Według NSA, skoro w sprawie rejestracji Belarusów wyłączenie, o którym mowa w art. 72 ust. 2 pkt 1 prd nie miało zastosowania, to nie powinno budzić żadnych wątpliwości, że w świetle przepisów obowiązującego od dnia 1 stycznia 2016 r. rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 167/2013 z dnia 5 lutego 2013 r. w sprawie homologacji i nadzoru rynku pojazdów rolniczych i leśnych, dokument o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 3 prd był wymagany przy rejestracji ciągnika rolniczego. Ww. rozporządzenie definiuje pojęcia nowego pojazdu (tj. jako pojazdu, który nigdy wcześniej nie był rejestrowany ani dopuszczony) i pojęcia dopuszczenia, która oznacza „pierwsze wykorzystanie w Unii pojazdu” (zob. art. 3 pkt 37 i pkt 40 rozporządzenia). Zgodnie natomiast z art. 3 pkt 38 rozporządzenia, rejestracja oznacza administracyjne zezwolenie na dopuszczenie pojazdu, w tym do ruchu drogowego.
W konsekwencji – zdaniem NSA – należało dokonać wykładni art. 72 ust. 1 pkt 3 w zw. z ust. 2 pkt 1 prd i wskazanych powyżej przepisów rozporządzenia unijnego. Rezultat tej wykładni jest według sądu jednoznaczny, tj. dokument, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 3 prd był wymagany dla uzyskania decyzji o rejestracji ciągnika rolniczego marki Belarus.
Naruszenie „oczywiste”, lecz niekoniecznie „rażące”
NSA uznał, że starosta w sposób oczywisty naruszył art. 72 ust. 1 pkt 3 prd, jednakże nie przesądził o tym, czy doszło do rażącego naruszenia prawa, o którym mowa w art. 156 § 1 pkt 2 Kpa.
Sąd ograniczył się do stwierdzenia, że rozstrzygające dla uznania naruszenia prawa za rażące jest to, że rodzaj naruszenia i jego skutki powodują, iż decyzja lub postanowienie nie mogą być zaakceptowane jako wydane przez organy praworządnego państwa.
NSA podzielił stanowisko sądu wojewódzkiego w zakresie oczywistości naruszenia prawa, jednakże wskazał, że ustalenia WSA są niewystarczające do stwierdzenia, że naruszenie miało charakter rażący w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 Kpa.
Orzeczenia NSA wraz z uzasadnieniami dostępne są pod poniższymi odnośnikami:
