W którym momencie następuje nabycie pojazdu w drodze dziedziczenia? Czy jest to dzień uprawomocnienia się postanowienia o nabyciu spadku (lub dzień sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia)? Jaki ma to wpływ na obowiązek złożenia wniosku o rejestrację pojazdu? Zapraszamy do lektury.

Kiedy następuje nabycie spadku?

Z treści art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego (KC) wynika, iż prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób będących spadkobiercami. Zgodnie z art. 924 KC spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy. Z kolei art. 925 KC stanowi, że spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku.

Orzecznictwo sądowe stoi na stanowisku, że postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku (lub akt poświadczenia dziedziczenia sporządzany przez notariusza) ma charakter deklaratoryjny. Oznacza to, że nie kształtuje on nowego stanu prawnego, a stwierdza istniejący stanu prawny.

Przepisy Kodeksu cywilnego łączą nabycie spadku z chwilą otwarcia spadku (art. 925 KC), a otwarcie spadku następuje z chwilą śmierci spadkodawcy (art. 924 KC). Oznacza to, że nabycie praw i obowiązków wchodzących w skład spadku nie jest uzależnione ani od złożenia przez spadkobiercę oświadczenia o przyjęciu spadku, ani też od uzyskania przez niego orzeczenia właściwego organu państwowego.

Innymi słowy, śmierć osoby fizycznej oznacza, że z chwilą śmierci spadkodawcy (a więc z chwilą otwarcia spadku), spadkobierca wchodzi z mocy prawa w ogół praw i obowiązków należących do spadku. Zatem to moment śmierci spadkodawcy decyduje o tym, kto jest spadkobiercą.

Powyższe oznacza, że wydanie przez sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku (lub sporządzenie przez notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia) nie ma wpływu na datę nabycia spadku przez spadkobiercę.

Nabycie spadku a złożenie wniosku o rejestrację pojazdu

W aktualnym stanie prawnym (tj. od 1 stycznia 2024 r.) ustawa – Prawo o ruchu drogowym (prd) przewiduje obowiązek złożenia wniosku o rejestrację pojazdu. Obowiązek ten został określony w art. 73aa ust. 1, który stanowi, że właściciel pojazdu jest obowiązany złożyć wniosek o jego rejestrację w terminie 30 dni od dnia:

• nabycia pojazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• dopuszczenia do obrotu przez organ Krajowej Administracji Skarbowej pojazdu sprowadzonego z terytorium państwa niebędącego państwem członkowskim Unii Europejskiej;
• sprowadzenia pojazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej.

Co jednak w przypadku, kiedy nabycie pojazdu nastąpi w drodze spadku? Kwestię tę reguluje art. 73aa ust. 2 prd, zgodnie z którym, w przypadku nabycia pojazdu, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 (tj. nabycie pojazdu na terytorium RP), w drodze spadku termin, o którym mowa w ust. 1, biegnie od dnia prawomocnego orzeczenia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia.

Powyższe oznacza, że o ile Kodeks cywilny stanowi, że nabycie spadku następuje z chwilą śmierci spadkodawcy, o tyle od wydania przez sąd prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku (lub od dnia sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia) dla spadkobiercy (tj. nowego właściciela pojazdu) bieg rozpoczyna 30-dniowy termin do złożenia wniosku o rejestrację pojazdu.

Przypomnieć należy, że obowiązek złożenia wniosku o rejestrację pojazdu został wprowadzony (z mocą obowiązującą od dnia 1 stycznia 2024 r.) na mocy ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości. Okoliczność ta jest istotna z punktu widzenia nakładania kar za naruszenie obowiązku złożenia wniosku o rejestrację, bowiem w praktyce kary określone w art. 140mb ust. 1 prd będą mogły być nakładane przez starostów jedynie w odniesieniu do pojazdów nabytych w drodze spadku po 1 stycznia 2024 r.

Pomocniczo polecamy zapoznanie się z uzasadnieniem prawnym wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z 28.11.2024 r., sygn. akt II SA/Go 488/24, orzeczenie nieprawomocne

Źródło: CBOSA