Rzecznik Praw Obywatelskich podjął decyzję o odwołaniu dr Hanny Machińskiej z funkcji Zastępcy RPO. Zastąpi ją Wojciech Brzozowski.

Jak podano w komunikacie Biura Rzecznika, Marcin Wiącek podjął decyzję o odwołaniu z dniem 31 grudnia 2022 r. doktor Hanny Machińskiej z funkcji Zastępcy Rzecznika Praw Obywatelskich. Jednocześnie Rzecznik podjął decyzję o powołaniu z dniem 1 stycznia 2023 r. dr hab. Wojciecha Brzozowskiego, prof. UW, na stanowisko Zastępcy Rzecznika Praw Obywatelskich. Nie podano wtedy bezpośrednich przyczyn tej zmiany.

Jako Zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich Hanna Machińska sprawowała bezpośredni nadzór nad działalnością Zespołu „Krajowy Mechanizm Prewencji”, Zespołu do spraw Wykonywania Kar oraz Wydziału do spraw Współpracy Międzynarodowej. Wśród prawników zajmujących się ochroną praw człowieka i obywatela słynęła z bezpośredniego zaangażowania w sprawy wymagające obserwacji, obecna była m.in. na polsko-białoruskiej granicy podczas kryzysu uchodźczego oraz wizytowała posterunki policji, gdzie przebywały osoby zatrzymane w czasie demonstracji i protestów. Swoją funkcję doktor Machińska pełniła od 26 września 2017 r.

Wojciech Brzozowski to doktor habilitowany nauk prawnych, profesor Uniwersytetu Warszawskiego (od 2020), kierownik Zakładu Prawa Wyznaniowego na Wydziale Prawa i Administracji UW. Na Uniwersytecie Warszawskim prowadzi wykłady z praw człowieka. Członek Komitetu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk w kadencji 2020–2023. Specjalizuje się w prawach człowieka, prawie konstytucyjnym i wyznaniowym. Jest autorem ponad stu publikacji, w tym monografii poświęconych bezstronności światopoglądowej władz publicznych oraz niezależności konstytucyjnego organu państwa. Pełni funkcję wiceprezesa Polskiego Towarzystwa Prawa Wyznaniowego oraz członka zarządu międzynarodowej grupy badawczej Observatory on Religious Freedom in the Jurisprudence of the European Court of Human Rights. Należy też do International Consortium for Law and Religion Studies oraz International Society of Public Law. W latach 2013–2017 był zatrudniony na stanowisku eksperta ds. legislacji w Biurze Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu, a w 2022 został powołany przez Rzecznika Praw Obywatelskich do składu Komitetu Ekspertów Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur. 

Odwołanie Machińskiej wywołało poruszenie w środowiskach prawniczych. Rzecznikowi zarzuca się, że odwołanie doświadczonej i zaangażowanej zastępczyni jest nieuzasadnione i może mieć podłoże polityczne. Niektórzy prawnicy wskazują jednak, że wizje formuły ochrony praw człowieka w Biurze RPO się podzieliły, o czym donosiła "Rzeczpospolita".

- Pani dr Hanna Machińska była dla wielu adwokatów i naszych klientów znajdujących się niejednokrotnie w tragicznym położeniu, przysłowiową ostatnią deską ratunku. W sprawach beznadziejnych, w których organy Państwa łamały fundamentalne prawa człowieka, to właśnie na jej skuteczne interwencje zawsze mogliśmy liczyć. - mówi nam adwokat Grzegorz Kukowka, rzecznik prasowy Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie, zaangażowany na co dzień w kwestie prawnoczłowiecze. - Co ważne, podejmowała działania w niestandardowych godzinach – w weekendy, w nocy. Martwi mnie sam fakt odwołania, ale dodatkowy niepokój budzi także brak podania do publicznej wiadomości powodów, dla których tak aktywna obrończyni praw człowieka została zdymisjonowana. 

Jak podkreśla prawnik, misja każdego Rzecznika Praw Obywatelskich opiera się na zaufaniu.

- Jeśli zaufanie to zostanie podważone, ochrona praw człowieka realizowana dotąd przez RPO może stać się nieefektywna - obawia się Kukowka.

W wydanym drugim komunikacie Biuro RPO poinformowało, że "decyzja o odwołaniu dr Hanny Machińskiej z dotychczasowego stanowiska związana jest tylko i wyłącznie z nowymi wyzwaniami, które stoją przed Biurem RPO".

Marcin Wiącek pełni swoją funkcję od 23 lipca 2021 r. Do tej pory na stanowiskach jego zastępców doszło do jednej zmiany w stosunku do ekipy, która współpracowała z poprzednim RPO, Adamem Bodnarem - w kwietniu 2022 r. Valeri Vachev wszedł w miejsce Macieja Taborowskiego, który sam złożył rezygnację. Niezmiennie od 2002 r. Zastępcą Rzecznika pozostaje natomiast Stanisław Trociuk.