Do tytułowej grupy zaliczane są podmioty lecznicze działające w formule samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej. Podmioty lecznicze prowadzące działalność w zakresie lecznictwa stacjonarnego dominują, zarówno co do ilości jak i zakresu udzielanych świadczeń. Odwrotna sytuacja występuje w zakresie lecznictwa ambulatoryjnego, gdzie dominującą pozycję mają podmioty lecznicze niebędące przedsiębiorstwami. Wpływ na to ma głównie ilość podmiotów prowadzących działalność w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej – praktyki lekarzy rodzinnych. Wprawdzie następuje wzrost podmiotów leczniczych będących przedsiębiorstwami, jednak nie stanowi on jeszcze pozycji bardzo znaczącej na rynku podmiotów leczniczych.

Ustrój pomiotu leczniczego niebędącego przedsiębiorcą, a także inne sprawy dotyczące jego funkcjonowania, które nie są nieuregulowane w ustawie określa statut. Statut określa:

• nazwę podmiotu, odpowiadającą rodzajowi i zakresowi udzielanych świadczeń zdrowotnych,
• siedzibę podmiotu,
• cele i zadania podmiotu,
• organy i strukturę organizacyjną podmiotu, w tym zadania, czas trwania kadencji i okoliczności odwołania członków rady społecznej, przed upływem kadencji,
• formę gospodarki finansowej.

Statut może przewidywać prowadzenie określonej, wyodrębnionej organizacyjnie działalności innej niż działalność lecznicza. Statut nadaje podmiot tworzący. Podmiot tworzący może zarówno nadać jak i pozbawić podmiot leczniczy niebędący przedsiębiorcą składników mienia w przypadku jego połączenia albo przekształcenia, przeprowadzanych na zasadach określonych w ustawie. Podmiot leczniczy udziela świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych ubezpieczonym oraz innym osobom uprawnionym do tych świadczeń na podstawie odrębnych przepisów nieodpłatnie, za częściową odpłatnością lub całkowitą odpłatnością. Wysokość opłat za świadczenia zdrowotne udzielane osobom innym niż ubezpieczone ustala kierownik. Przy ustalaniu wysokości opłaty, kierownik uwzględnia rzeczywiste koszty udzielenia świadczenia zdrowotnego.

Odpowiedzialność za zarządzanie podmiotem leczniczym ponosi kierownik. Kierownikiem może być osoba, która:

• posiada wykształcenie wyższe,
• posiada wiedzę i doświadczenie dające rękojmię prawidłowego wykonywania obowiązków kierownika,
• posiada co najmniej pięcioletni staż pracy na stanowisku kierowniczym albo ukończone studia podyplomowe na kierunku zarządzanie i co najmniej trzyletni staż pracy,
• nie została prawomocnie skazana za przestępstwo popełnione umyślnie.

Podmiot tworzący nawiązuje z kierownikiem podmiotu leczniczego stosunek pracy na podstawie powołania, umowy o pracę lub zawiera umowę cywilnoprawną.

Konkurs na stanowisko kierownika oraz zastępcy kierownika ogłasza podmiot tworzący, a na pozostałe stanowiska - kierownik. Jeżeli do konkursu nie zgłosiło się co najmniej dwóch kandydatów lub w wyniku konkursu nie wybrano kandydata albo z kandydatem wybranym w postępowaniu konkursowym nie nawiązano stosunku pracy albo nie zawarto umowy cywilnoprawnej, odpowiednio podmiot tworzący lub kierownik ogłasza nowy konkurs w okresie 30 dni od dnia zakończenia postępowania w poprzednim konkursie. Jeżeli w wyniku postępowania w dwóch kolejnych konkursach kandydat nie został wybrany z przyczyn określonych w ust. 3, odpowiednio podmiot tworzący albo kierownik nawiązuje stosunek pracy albo zawiera umowę cywilnoprawną z osobą przez siebie wskazaną po zasięgnięciu opinii komisji konkursowej.

Sposób przeprowadzania konkursu, skład oraz tryb i warunki powoływania i odwoływania komisji konkursowej oraz ramowy regulamin przeprowadzania konkursu, są określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia.

W podmiocie leczniczym niebędącym przedsiębiorcą przeprowadza się konkurs na stanowisko:

• kierownika;
• zastępcy kierownika, w przypadku gdy kierownik nie jest lekarzem;
• ordynatora;
• naczelnej pielęgniarki lub przełożonej pielęgniarek;
• pielęgniarki oddziałowej.

W podmiocie leczniczym niebędący przedsiębiorcą stosuje minimalne normy zatrudnienia pielęgniarek. Normy ustala kierownik tego podmiotu po zasięgnięciu opinii:

1. kierujących jednostkami lub komórkami organizacyjnymi określonymi w regulaminie organizacyjnym;
2. przedstawicieli organów samorządu pielęgniarek oraz związków zawodowych pielęgniarek i położnych działających na terenie podmiotu.

Kwalifikacje wymagane od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych ustala, kierując się bezpieczeństwem pacjentów oraz potrzebą zapewnienia efektywności zatrudnienia, Minister Zdrowia wydając je w swoim rozporządzeniu.

Źródło: materiał powstał w ramach projektu "Innowacyjna i sprawna administracja" współfinansowanego ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, a realizowanego przez Związek Powiatów Polskich, autor: Janusz Atłachowicz