Dwie pozytywnie opinie wiążące wydał Zespół w czasie grudniowego posiedzenia. Propozycja kryteriów podziału rezerwy subwencji ogólnej powróci w dyskusji na posiedzeniu plenarnym.

5 grudnia odbyło się posiedzenie Zespołu do Spraw Infrastruktury, Urbanistyki i Transportu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Podjęte tematy dotyczyły rezerwy subwencji ogólnej, transportu zbiorowego, certyfikacji wykonawców zamówień publicznych i mieszkalnictwa. Wysłuchano także informacji z „Raportu o pomocy publicznej w Polsce udzielonej przedsiębiorcom w 2023 roku”.

Podział rezerwy subwencji ogólnej w 2025 r. na razie bez opiniowania

Tematem o największym znaczeniu dla JST była propozycja kryteriów podziału rezerwy subwencji ogólnej w 2025 r., powoływanej w budżecie państwa na mocy art. 34 ustawy z dnia 1 października 2024 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.

Tak jak w roku poprzednim, środki rezerwy subwencji ogólnej mają być przeznaczone na dofinansowanie: inwestycji na drogach publicznych powiatowych i wojewódzkich oraz na drogach powiatowych, wojewódzkich i krajowych w granicach miast na prawach powiatu, a także na dofinansowanie remontu, utrzymania i ochrony dróg krajowych i wojewódzkich w granicach miast na prawach powiatu i zarządzania nimi.

Jak powiedziała Beata Leszczyńska, Zastępca Dyrektora w Departamencie Dróg Publicznych w Ministerstwie Infrastruktury, kryteria na rok 2025 mają stanowić kalkę tych z roku 2024. Do 60 proc. wzrósł natomiast poziom dofinansowania, gdyż w bieżącym roku pozostało około 30 mln zł na ten cel. Propozycja 60 proc. dotyczy również zadań na terenach powodziowych z zastrzeżeniem, że będą one priorytetowe w przypadku przekroczenia puli rezerwy.

Choć Zespół został upoważniony do wydania opinii wiążącej co do kryteriów podziału rezerwy subwencji ogólnej, ze względu na brak stosownego czasu na zapoznanie się z pismem Ministra Infrastruktury, rozesłanym dopiero w dniu posiedzenia, Zespół – na wniosek Związku Powiatów Polskich – zdecydował o opiniowaniu sprawy na najbliższym posiedzeniu plenarnym KWRiST, tj. 18 grudnia.

Co z dopłatą do transportu zbiorowego?

Nie było wątpliwości co do wydania pozytywnej opinii wiążącej w stosunku do projektu Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie wniosków o objęcie w danym roku budżetowym dopłatą z Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej.

Projektowane rozporządzenie stanowi wykonanie Ustawy z dnia 16 maja 2019 r. o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej i zawiera podobne regulacje w zakresie oceny i wyboru wniosków o objęcie w danym roku budżetowym dopłatą z Funduszu rozwoju przewozów autobusowych (FRPA) do rozwiązań zawartych w tym obowiązującym obecnie. Nowe rozporządzenie ma być stosowane od 1 stycznia 2025 r.

Sama dyskusja w ramach tego punktu obrad toczyła się dwutorowo, obejmując także kwestie wykraczające poza materię rozporządzenia.

ZMP zwrócił się do resortu z prośbą o jak najszybsze uruchomienie nowelizacji przepisów, pozwalającej na korzystanie z Funduszu Dopłat miejskim przedsiębiorstwom komunikacyjnym, realizującym transport zbiorowy poza miastem, w stosunku do gmin ościennych. Zapowiedział również przekazanie na kolejnym posiedzeniu Zespołu, do zaopiniowania, propozycji legislacyjnych strony samorządowej, dotyczących Zespołu Infrastruktury, w tym: przewozów autobusowych.

W ocenie Wiceprezydenta Ostrołęki Stanisława Kubła ustawodawca w Ustawie o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej niepotrzebnie uprzywilejował gminy w pierwszeństwie do ubiegania się o środki finansowe i należałoby tę nierówność znieść. Również ZMP opowiedział się za znalezieniem rozwiązania dotyczącego wyrównywania szans wszystkich samorządów, jak też różnych form działania przez samorządy, typu związki, stowarzyszenia etc.

Związek Powiatów Polskich przypomniał w tej dyskusji trzy swoje główne postulaty, tj.: zwiększenie dopłaty do wozokilometra, zwiększenie kwoty globalnej Funduszu rozwoju przewozów autobusowych (FRPA) oraz przyznanie pierwszeństwa w uzyskiwaniu dopłaty wspólnych inicjatyw samorządów np. związków powiatowo-gminnych, związków międzygminnych etc.

ZWRP zgodził się z opinią, że im większy organizator, tym łatwiej jest mu zorganizować przewóz.

Inne tematy omawiane podczas posiedzenia

Zespół wydał wiążącą opinię pozytywną do projektu Ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Certyfikaty mają prowadzić do ograniczenia obowiązków wykonawców związanych ze składaniem dokumentów w postępowaniach o udzielanie zamówień publicznych.

Jednomyślność strony samorządowej nie była oczywista, gdyż jeszcze na posiedzeniu plenarnym ZMP nie aprobował projektowanych rozwiązań. Zmieniło się to po wideospotkaniu w sprawie certyfikacji wykonawców zamówień publicznych, które miało miejsce 2 grudnia i stworzyło dodatkową sposobność do wyjaśnienia wątpliwości przez przedstawicieli Ministerstwa Rozwoju i Technologii oraz Urzędu Zamówień Publicznych. W spotkaniu wzięło udział 265 osób.

Nagranie można obejrzeć na: www.youtube.com

Dodatkowo, ZMP przy aprobacie UMP, wystosował apel do resortu i Urzędu Zamówień Publicznych o pilne podjęcie prac nad weryfikacją progów w zamówieniach publicznych.

Marta Brzozowska-Katner, Zastępca Dyrektora w MRiT, pozytywnie odpowiedziała na to oczekiwanie:

– Nasz resort jak również wiceprezes Urzędu Zamówień Publicznych wskazywał, że oczywiście jesteśmy otwarci na rozmowę w tym zakresie i będziemy analizy na temat możliwości zmiany progów przeprowadzać. (…) nie mogę deklarować żadnych terminów, ale na pewno we współpracy z Urzędem Zamówień Publicznych pochylimy się nad tym problemem – powiedziała.

Informacja MRiT na temat rozmów z Urzędem Zamówień Publicznych w kwestii dotyczącej zmiany progów w zamówieniach publicznych zostanie umieszczona w porządku obrad styczniowego Zespołu.

W ramach posiedzenia Zespołu Paweł Prokopiuk z Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sposób syntetyczny zreferował projekt dokumentu „Raport o pomocy publicznej w Polsce udzielonej przedsiębiorcom w 2023 roku”, który Zespół przyjął do wiadomości bez uwag i komentarzy (ponieważ nie był to projekt aktu prawnego, nie dokonano opiniowania):

– Raport o pomocy publicznej udzielanej w 2023 roku został przygotowany, jak co roku, zgodnie z artykułem 36 ustawy o postępowaniach w sprawach dotyczących pomocy publicznej w ramach monitorowania tej pomocy przez UOKiK. Informacje przedstawione w raporcie o udzielonej pomocy pochodzą generalnie ze sprawozdań podmiotów udzielających pomocy i na nich są oparte wszystkie dane. Raport przeszedł uzgodnienia międzyresortowe. Zgodnie z dokumentem całkowita wartość udzielonej pomocy publicznej w 2023 roku wyniosła 52,3 mld zł, z czego 6,3 mld stanowiła pomoc kryzysowa udzielana w związku z sytuacją wywołaną przez wojnę Rosji przeciwko Ukrainie oraz stosunkowo nieznaczna pomoc kryzysowa związana z pandemią COVID – 10,2 mln (…). Pozostała pomoc publiczna wyniosła 45,9 mld zł, w tym 10,2 mld zł stanowiła pomoc publiczna w transporcie. Ponadto pomoc de minimis, która już nie wlicza się w te kwoty, wyniosła 10,3 mld zł i mogę tutaj podać charakterystykę zasadniczej części pomocy publicznej, czyli tej po wyłączeniu pomocy kryzysowej i pomocy w transporcie, jest ona następująca: najczęściej stosowaną formą pomocy publicznej były – podobnie jak w latach poprzednich – dotacje, fundacje i rekompensaty, których wartość wyniosła 29,3 miliarda złotych, czyli 82% ogólnej wartości pomocy. Jeśli chodzi o przeznaczenia pomocy to najwięcej pomocy w 2023 roku udzielono na ochronę środowiska i cele związane z energią. To było 12,7 mld; pomoc regionalna: 6,1 mld oraz pomoc na zatrudnienie: 3,7 mld zł. Najwięcej pomocy publicznej w 2023 r. udzieliły polskie sieci elektroenergetyczne; 6,7 mld zł to była pomoc na zapewnienie wystarczalności mocy wytwórczych, ponadto organy podatkowe: 3,8 mld złotych, głównie w formie ulg podatkowych; następnie Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji: 3,3 mld zł i Prezes Zarządu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych: 3,2 mld zł. Jeśli chodzi o pomoc de minimis, która nie wlicza się tutaj w pomoc publiczną, najwięcej udzielono na podstawie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Tutaj różne podmioty udzieliły w sumie 3,3 mld zł. To była prawie jedna trzecia pomocy de minimis udzielonej w 2023 roku. Pomoc de minimis była udzielana najczęściej w formie dotacji i refundacji poniesionych wydatków. To było 60% tej pomocy.

Temat raportu powróci w dyskusji na posiedzeniu plenarnym.

W czasie spotkania Unia Metropolii Polskich podjęła temat wsparcia finansowego oferowanego gminom w ramach środków dotacyjnych z Funduszu Dopłat prowadzonego przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Jak wskazała, tegoroczny poziom tej pomocy okazał się niewystarczający. W efekcie setki inwestycji posiadających już kompletne pozwolenia na budowę nie mogły zostać zrealizowane z powodu braku funduszy.

– Tak naprawdę skala potrzeb mieszkaniowych szacowanych przez osoby i instytucje do tego powołane określona jest na ponad milion mieszkań. Biorąc pod uwagę potrzeby miast, zwracam uwagę na pilną potrzebę (…) wsparcia poprzez zwiększenie limitu rocznego środków z Funduszu Dopłat w kolejnych latach, co pozwoli miastom na zrealizowanie zaplanowanych przedsięwzięć, mających na celu zwiększenie liczby mieszkań o niskim i średnim czynszu oraz poprawę warunków życia mieszkańców – mówiła Karolina Kopyra, Koordynator ds. Infrastruktury, Urbanistyki i Transportu w UMP.

Dyrektor w Departamencie Mieszkalnictwa Ministerstwa Finansów Juliusz Tetzlaff zadeklarował wolę Ministerstwa co do podniesienia limitów. Jak powiedział, stosowna ustawa jest w trakcie prac legislacyjnych. Ostateczna kwota wsparcia będzie jednak uzależniona od ustawy budżetowej i tego jak ułoży się podział środków na wszystkie projekty realizowane przez Ministerstwo w obszarze mieszkalnictwa. Kwota ta ma wynieść blisko 4,7 mld zł na wszystkie programy.

UMP wyszła dodatkowo z inicjatywą powołania grupy roboczej, bądź podzespołu w ramach KWRiST, której przedmiotem dyskusji będą m.in. TBS (program budownictwa społecznego, wspierany przez państwo i samorządy lokalne) oraz SIM (Społeczna Inicjatywa Mieszkaniowa). UMP złożyła dotąd kilka propozycji zmian, związanych m.in. z wysokością czynszu czy ochrony najemcy, które są dyskutowane w różnych gremiach. Sekretarz strony samorządowej Marek Wójcik zasugerował, by UMP włączyła swoje propozycje do kolejnego pakietu propozycji legislacyjnych.