Najwyższa Izba Kontroli przestawiła 2 kwietnia 2020 r. wyniki kontroli pn. Wsparcie osób z autyzmem i zespołem Aspergera w przygotowaniu do samodzielnego funkcjonowania.

Jedną z części kontroli poświecono systemowi edukacji, nauki i szkolnictwa wyższego. Pytaniem definiującym cel szczegółowy kontroli w tym zakresie była kwestia czy stworzono odpowiednie warunki do uzyskania wykształcenia i przygotowania zawodowego do podjęcia pracy przez osoby z autyzmem i zespołem Aspergera.

Kontrolą objęto dziesięć szkół zawodowych, w których w okresie objętym kontrolą dla większości uczniów z autyzmem lub zespołem Aspergera stworzono warunki do uzyskania wykształcenia i przygotowania zawodowego, z uwzględnieniem specyfiki ich niepełnosprawności.

Wyniki kontroli

Z danych zawartych w SIO wynika, że w latach szkolnych 2016/2017–2018/2019 liczba uczniów z autyzmem lub zespołem Aspergera zwiększała się corocznie o 20%. Uczniowie ci zostali objęci specjalną opieką w systemie edukacji. W przepisach oświatowych ustalono zasady diagnozowania ich potrzeb oraz specjalistyczne formy wsparcia (np. pomoc dodatkowego nauczyciela, dostosowanie wymagań i warunków zdawania egzaminów zewnętrznych) i odpowiedni poziom finansowania. Stworzone zostały warunki dla urzeczywistnienia edukacji włączającej tych uczniów i ich integracji z pełnosprawnymi rówieśnikami.

We wszystkich szkołach objętych kontrolą podejmowano działania, które pozwoliły na poprawę funkcjonowania społecznego i uzyskanie dobrych wyników nauczania przez prawie wszystkich objętych badaniem uczniów z autyzmem lub zespołem Aspergera (92%). W szkołach indywidualizowano proces kształcenia zawodowego tych uczniów, biorąc po uwagę ich uwarunkowania zdrowotne. Większość uczniów, którzy przystąpili do egzaminu maturalnego i/lub potwierdzającego kwalifikacje zawodowe (61%), uzyskało pozytywny wynik tych egzaminów.

W znaczącej większości szkół (siedmiu z dziesięciu objętych kontrolą) nie wykorzystano jednak wszystkich możliwości udzielenia wsparcia uczniom z autyzmem lub zespołem Aspergera, gdyż nie realizowano wszystkich form zalecanych w orzeczeniach o potrzebie kształcenia specjalnego. Nieprawidłowości dotyczyły niezaplanowania i nierealizowania pomocy psychologiczno-pedagogicznej, zajęć rewalidacyjnych, doradztwa edukacyjno-zawodowego, a także wsparcia dodatkowej osoby. Wynikało to z problemów natury organizacyjnej, w tym trudności z zatrudnieniem odpowiednich specjalistów, nieznajomości przepisów oświatowych lub decyzji organu prowadzącego, które prowadziły do zmniejszenia liczby godzin zajęć.

Wnioski pokontrolne skierowane do dyrektorów szkół, prowadzących kształcenie specjalne są następujące:

1. ustalania kierunków i harmonogramu wsparcia dla uczniów z autyzmem lub zespołem Aspergera, objętych kształceniem specjalnym, zgodnych z zaleceniami i diagnozą poziomu ich funkcjonowania, zawartą w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego.
2. zapewnienia systematycznego i pełnego wsparcia specjalistów z kwalifikacjami odpowiednimi do zajmowanego stanowiska oraz rodzaju prowadzonych zajęć.

Szczegółowo z wynikami kontroli można zapoznać się tutaj.