Zmiana siedziby szkoły, uzasadniona stanem technicznym budynku, która nie jest powiązana ze zmianą sieci szkół nie daje podstaw do stosowania przepisów art. 17 ustawy o systemie oświaty (Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 stycznia 2014 r. I OSK 2303/13).
Rozważania Sąd rozpoczął od sformułowania stwierdzenia, że w orzecznictwie przeważa stanowisko, iż rada miejska posiada kompetencje do przeniesienia siedziby szkoły. Siedziba szkoły zostaje wskazana w akcie założycielskim określonym przez radę gminy (miasta), zatem zmiana treści aktu założycielskiego w kwestii zmiany siedziby szkoły również należy do kompetencji tej rady. W ustawie o systemie oświaty brak jest jednak precyzyjnych regulacji prawnych dotyczących tej problematyki. Kwestie siedziby szkoły publicznej regulują głównie przepisy dotyczące aktu założycielskiego szkoły publicznej oraz sieci szkół publicznych. W art. 58 tej ustawy przewidziano, że szkołę lub placówkę publiczną zakłada się na podstawie aktu założycielskiego, który określa jej typ, nazwę i siedzibę (ust. 1). Akt założycielski szkoły publicznej, w której realizowany jest obowiązek szkolny, oprócz danych wymienionych w ust. 1, określa także jej zasięg terytorialny (obwód), w szczególności nazwy miejscowości (w miastach nazwy ulic lub ich części) należących do jej obwodu, a w przypadku szkoły podstawowej także podporządkowane jej organizacyjne szkoły filialne (ust. 2). Organ lub osoba, o których mowa w art. 5 ust. 2, zakładająca szkołę lub placówkę podpisuje akt założycielski oraz nadaje pierwszy statut (ust. 6). Przepis art. 58 ust. 7 ustawy o systemie oświaty stanowi, że akt założycielski i statut szkoły lub placówki publicznej przesyła się właściwemu kuratorowi oświaty oraz innym organom właściwym do sprawowania nadzoru pedagogicznego nad szkołą lub placówką.
Odnośnie do sieci publicznych szkół przepisy art. 17 ust. 4 ustawy o systemie oświaty stanowią, że rada gminy ustala plan sieci publicznych szkół podstawowych i gimnazjów prowadzonych przez gminę, a także określa granice obwodów publicznych szkół podstawowych i gimnazjów mających siedzibę na obszarze gminy z zastrzeżeniem art. 58 ust. 2. Uchwała rady gminy podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Przepisy ustawy o systemie oświaty nakładają na radę gminy obowiązek ustalenia sieci publicznych szkół podstawowych i gimnazjów w taki sposób, aby umożliwiała ona dzieciom spełnianie obowiązku szkolnego. Obowiązek ten obejmuje lokowanie siedzib szkół podstawowych i gimnazjów w taki sposób, aby droga dziecka z domu do szkoły nie przekraczała odległości określonych w przepisach art. 17 ust. 2 ustawy, a w razie niemożności zapewnienia wskazanych odległości, obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu lub zwrotu kosztów przejazdu środkami komunikacji publicznej.
W orzecznictwie podkreśla się, że przeniesienie (zmiana) siedziby szkoły publicznej musi być powiązane z unormowaniami dotyczącym zmiany sieci szkół, o której mowa w art. 17 ustawy o systemie oświaty. Przepisy nie wskazują jaka ma być kolejność podejmowania przedmiotowych uchwał oraz jakie są skutki niezachowania tej kolejności. Pomocą w odpowiedzi na pytania o kolejność podejmowania uchwał o zmianie siedziby szkoły oraz o ustaleniu planu sieci szkół i o rodzaj związku między nimi może być treść art. 17 ust. 4 ustawy o systemie oświaty. Stanowi on, że rada gminy ustala plan sieci szkół publicznych (...), a także określa granice obwodów tych szkół.
Z treści tego unormowania wynika, że rada gminy (miasta) ustala projekt rozmieszczenia, rozplanowania na określonym terenie większej liczby szkół, co przyjmuje normatywną nazwę „sieci szkół” oraz wskazuje obszar objęty zasięgiem działania (właściwości) konkretnej szkoły, co jest równoznaczne z normatywną kompetencją do określania „granic obwodów” tych szkół.
W przedmiotowej sprawie zmiana siedziby szkoły odbyła się na podstawie uchwały rady miejskiej w sprawie zmiany w akcie założycielskim szkoły podstawowej. Wskazana zmiana siedziby szkoły nie spowodowała modyfikacji polegających na konieczności ustalenia na nowo jej obwodu, który pozostał taki sam, jak przed zmianą. Brak jest przy tym podstaw do rozszerzającej wykładni pojęcia „likwidacja szkoły” i obejmowania tym terminem także przeniesienia siedziby szkoły. Nawet przeniesienie siedziby szkoły do innej miejscowości nie unicestwia bytu prawnego określonej placówki, gdyż szkoła w sensie prawnym istnieje nadał. Nie łączy się też „z przeniesieniem uczniów do innej szkoły publicznej w celu kontynuowania nauki” (art. 59 ust. 1 ustawy), ani „z przekazaniem dokumentacji zlikwidowanej szkoły organowi prowadzącemu” (art. 59 ust. 3), ani ze zwolnieniami wszystkich nauczycieli czy innych pracowników szkoły.
Powyższe uprawnia do przyjęcia następujących konstatacji. Po pierwsze, że w ujęciu prawnym przedmiotowa szkoła w dalszym ciągu i niezmiennie pozostaje składnikiem dotychczasowej sieci szkół publicznych, w jej wcześniejszym kształcie, dla których organem prowadzącym pozostawała ta sama gmina, co czyniło zbędnym dokonywanie jakichkolwiek zmian w planie sieci tych szkół. Po drugie, pozostawienie dotychczasowego obwodu przeniesionej szkoły oznaczało brak konieczności określania nowych granic obwodów szkół w uchwale w sprawie planu sieci szkół publicznych oraz uzgodnienia jej treści z aktami założycielskimi innych szkół w celu ewentualnego dokonania odpowiednich modyfikacji w ich zawartości.
W konsekwencji można wywieść wniosek, że uchwała rady gminy w sprawie zmiany aktu założycielskiego szkoły publicznej w zakresie dotyczącym zmiany siedziby szkoły, jeżeli jednocześnie prowadzi do zmiany jej obwodu, lub zmian w planie sieci powinna być poprzedzona uchwałą w sprawie zmiany planu sieci. Przeciwny wniosek byłby równoznaczny z akceptacją stanowiska, że przedmiotem uchwały zmieniającej akt założycielski w zakresie przeniesienia siedziby szkoły może być objęta materia zastrzeżona dla uchwał w sprawie ustalania sieci szkół i określania granic ich obwodów. Z kolei, uchwała rady gminy w sprawie zmiany aktu założycielskiego szkoły publicznej w zakresie dotyczącym zmiany siedziby szkoły, jeżeli jednocześnie nie prowadzi do zmiany jej obwodu lub zmiany planu sieci ma charakter techniczny, ewidencyjny, gdyż nie służy merytorycznemu załatwieniu spraw określonych treścią art. 17 ust. 4 ustawy o systemie oświaty. W takiej sytuacji zmiana siedziby szkoły może być powiązana z późniejszą zmianą uchwały w sprawie sieci szkół, służąc rejestracji danych adresowych związanych z nową lokalizacją szkoły.
