- Ostatnie 25 lat pokazało, że II etap reformy samorządowej dał bardzo dużo dobrych owoców w Polsce lokalnej, regionalnej ze sprawnym rozdysponowaniem i wykorzystaniem wielkich funduszy UE – to tylko fragment apelu Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Małopolski w 25-lecie wprowadzenia fundamentalnej dla decentralizacji Polski – historycznej reformy administracyjnej i utworzenia samorządowych województw oraz powiatów.

Jak przekonują przedstawiciele JST zrzeszonych w Stowarzyszeniu Gmin i Powiatów Małopolski, samorząd jest najbliżej mieszkańców. To tam załatwiają oni aż 90 proc. spraw urzędowych. Co więcej, samorząd podlega największej codziennej kontroli ze strony społeczeństwa.

- Realizacja Uchwały Programowej I Zjazdu NSZZ „Solidarności" z 1980 r. „Samorządna Rzeczpospolita" skutkowała odrodzeniem polskiego samorządu gminnego w 1990 r. Był to dopiero początek decentralizacji Polski,
a kolejne przełomowe reformy tworzące samorządy powiatów i województw zostały wprowadzone w 1998 roku przez reformatorski rząd Akcji Wyborczej „Solidarność" i UW z Premierem Jerzym Buzkiem na czele – przypominają w swoim okolicznościowym apelu samorządowcy z Małopolski.

Sukces rządu Jerzego Buzka

Członkowie Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Małopolski przypomnieli w swoim apelu, że reformy wprowadzone przez rząd Jerzego Buzka złamały skrajnie scentralizowany model Polski z czasów PRL, gdzie nie było miejsca na autentyczną aktywność obywateli, a także rozwiązywanie wielu codziennych lokalnych i regionalnych problemów na poziomie gminy, powiatu i województwa, których nie była w stanie dostrzec, a tym bardziej zrealizować żadna władza centralna w Warszawie.

Reformy samorządowe najbardziej udane

Reformy samorządowe z 1990 i 1998 roku są w powszechnej opinii uznawane za najbardziej udane polskie reformy ustrojowe.

- Ostatnie 25 lat pokazało, że II etap reformy samorządowej dał bardzo dużo dobrych owoców w Polsce lokalnej, regionalnej ze sprawnym rozdysponowaniem i wykorzystaniem wielkich funduszy Unii Europejskiej
w dziesiątkach tysięcy projektów realizowanych przez samorządy. Reformy te w zasadniczym stopniu przyczyniły się do odejścia od archaicznego, nieefektywnego PRL-owskiego modelu Polski resortowej oraz biurokratycznej „piramidy" pełnej podległości gminnych bezradnych rad narodowych, bezradnym radom powiatowym, a te bezradnym wojewódzkim i kolejno rządowi oraz KC PZPR - bez żadnej swobody działania i samorządności – czytamy w dokumencie.

Zasada pomocniczości w praktyce

Jak wyjaśniają samorządowcy z Małopolski, w konsekwencji tych reform rząd i ministrowie zostali w istocie wzmocnieni dla rozwiązywania spraw ogólnopaństwowych. Administracja rządowa przestała bowiem odpowiadać za każdy odcinek miliona kilometrów dróg gminnych, powiatowych, wojewódzkich, a zaczęła odpowiadać za jedynie kilka procent kluczowych autostrad, dróg ekspresowych i krajowych.

- Podobny rozdział nastąpił z instytucjami kultury – w gestii ministra kultury zostały najważniejsze narodowe instytucje kultury, a prowadzenie setek regionalnych i lokalnych teatrów, filharmonii, muzeów oraz tysięcy bibliotek i domów kultury przejęły samorządy terytorialne jako gospodarze terenu – przypominają członkowie Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Małopolski.

Jubileusz 25-lecia to czas na bilans

W tym i następnym roku przypada 25-lecie utworzenia samorządowych województw i reaktywacji powiatów, do których pierwsze wybory odbyły się 11 października 1998 roku. Samorządy powiatowe i wojewódzkie zaczęły funkcjonować 1 stycznia 1999 r. Samorządowcy z Małopolski podkreślają, że w wyniku tej reformy pełnoprawny samorząd wojewódzki został utworzony po raz pierwszy w 1000-letniej historii Polski (wyjątkiem jest tu Sejm Śląski, działający w okresie międzywojennym).

W zakończeniu okolicznościowego wystąpienia Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Małopolski skierowało do samorządów wojewódzkich i samorządów powiatowych apel o organizację uroczystości bilansujących ostatnie 25 lat. Miałyby się one odbyć w tym i połowie przyszłego roku.