Istotą sporu w sprawie rozpatrywanej przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku (wyrok z dnia 10 października 2023 r. I SA/Bk 329/23) była możliwość traktowania dofinansowania zakupu roweru elektrycznego przez osoby fizyczne jako dotacji celowej związanej z finansowaniem ochrony środowiska.
Ponadto Sąd w przedmiotowej sprawie rozstrzygał spór w zakresie zagadnienia czy tego typu dotacja jest wykonywaniem przez gminę zadań własnych zaspokajających zbiorowe potrzeby wspólnoty lokalnej w tym zakresie.
Na gruncie przywołanej sprawy organ nadzoru (RIO) przyjął, że udzielanie z budżetu gminy dotacji celowych osobom fizycznym z przeznaczeniem na dofinansowanie zakupu przez te osoby roweru elektrycznego, nie zapewnia realizacji zadania własnego gminy z zakresu ochrony środowiska rozumianego jako zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty lokalnej oraz nie mieści się w pojęciu inwestycji z zakresu ochrony środowiska. Na tej podstawie ustalił, iż podjęta uchwała Rady Miasta narusza przepisy ustawy o samorządzie gminnym. WSA nie zgodził się z wykładnią dokonaną przez RIO.
Jak wskazał WSA zgodnie z brzmieniem art. 400a ust. 1 pkt 24 i pkt 32 p.o.ś. finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej obejmuje m.in. wspomaganie ekologicznych form transportu, edukację ekologiczną oraz propagowanie działań proekologicznych i zasady zrównoważonego rozwoju. Sposób realizacji tych zdań został rozwinięty szczegółowo w art. 403 p.o.ś. poprzez ich przypisanie do zadań własnych gminy (ust. 2), ustalenie dopuszczalnej formy w postaci dotacji celowej skierowanej do podmiotów niezaliczanych do sektora finansów publicznych (art. 403 ust. 4 pkt 1)), a udzielanej w szczególności osobom fizycznym (ust. 4 pkt 1 lit. a), oraz ustanowienie kompetencji rady gminy do ustalenia zasad udzielania tych dotacji (ust. 5) obejmujących w szczególności kryteria wyboru inwestycji do finansowania lub dofinansowania oraz trybu postępowania w sprawie udzielenia dotacji i sposób jej rozliczania.
Zgodnie natomiast z brzmieniem art. 7 ust. 1 zdanie pierwsze u.s.g. do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. Zdaniem organu nadzoru, "z tego mającego charakter ustrojowy przepisu wynika po pierwsze, że gmina winna podejmować działania, które służą realizacji ogólnych, wspólnych potrzeb mieszkańców - które mają charakter publiczny, po drugie zaś, że owe działania powinny przynosić realne, a nie tylko potencjalne efekty". Zdaniem Sądu tak właśnie należy rozumieć uchwałę jednostki samorządu terytorialnego, przy czym organ nadzoru przyjął błędną koncepcję całości wspólnoty i jej wspólnych potrzeb oraz realności działań. Otóż w przepisie tym nie chodzi o to, że wszyscy mają otrzymać dotację tylko o to, że każdy mieszkaniec gminy, spełniający kryteria zawarte w uchwale, ma prawo do uzyskania tej dotacji. Oznacza to, że przedmiotowa uchwała rady gminy skierowana jest do ogółu jej mieszkańców i w tym zakresie bez wątpienia spełnia kryteria zawarte w art. 7 ust. 1 u.s.g. Każdy bowiem, po spełnieniu warunków zawartych w uchwale, może wystąpić o takie dofinansowanie, a jego uzyskanie jest uzależnione od kryteriów zawartych w uchwale.
Nie ulega zatem wątpliwości WSA, że dofinansowanie w formie dotacji celowej zakupu rowerów elektrycznych przez gminę na rzecz osób fizycznych wpisuje się w pełni w dyspozycje powyższych regulacji.
Sąd nie podzielił także stanowiska organu nadzoru, jakoby uchwała i wynikające z niej dofinansowanie nie mogło przynieść realnych efektów. Zdaniem Sądu jest wprost odwrotnie. Celem zadania, na co słusznie zwraca uwagę strona skarżąca, jest poprawa stanu środowiska naturalnego na terenie miasta w szczególności poprawy jakości powietrza atmosferycznego poprzez ograniczenie emisji szkodliwych pyłów i gazów (w tym CO2), emitowanych przez pojazdy samochodowe.
Źródło: CBOSA
