Obowiązek uiszczenia opłaty za skorzystanie przez przewoźnika/operatora z przystanku komunikacyjnego/dworca, którego właścicielem albo zarządzającym jest jednostka samorządu terytorialnego winien być wykonany niezwłocznie po wystąpieniu określonego stanu faktycznego, z którego wystąpieniem ustawa wiąże ów obowiązek - tak wynika z postanowienia NSA z 19 stycznia 2016 r. (sygn. II GSK 3531/15).
W sprawie leżącej u podstaw zacytowanego wyroku przedmiotem kontrowersji była nota księgowa wskazująca na wysokość należności za zatrzymywanie się na autobusów prywatnego przewoźnika na przystankach komunikacyjnych i dworcach, których właścicielem (zarządzającym) jest jednostka samorządu terytorialnego.
Naczelny Sąd Administracyjny nie podzielił stanowiska skarżących domagających się uznania wystawianej przez gminę noty księgowej za czynność podlegającą kognicji sądu administracyjnego. Wskazał, że obowiązek uiszczenia opłaty za zatrzymywanie się na przystankach komunikacyjnych i dworcach, uregulowanej w art. 16 ust. 4 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, wynika z mocy samego prawa. Obowiązek ten winien być wykonany niezwłocznie po wystąpieniu określonego stanu faktycznego, z którego wystąpieniem ustawa wiąże ów obowiązek (skorzystanie przez operatora/przewoźnika z przystanku komunikacyjnego/dworca, którego zarządzającym albo właścicielem jest jednostka samorządu terytorialnego). Brak w ustawie o publicznym transporcie zbiorowym przepisów regulujących prowadzenie postępowania administracyjnego w sprawie "ustalenia" czy "wymierzenia" omawianej opłaty. Oznacza to, że opłaty nie ustala się/nie wymierza się decyzją administracyjną (postanowieniem), ani tym bardziej indywidualnym aktem administracyjnym lub czynnością w rozumieniu art. 3 § 2 pkt 4 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. W ocenie NSA opłata, która może być pobierana na podstawie art. 16 ust. 4 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym nie stanowi nadzwyczajnego rozwiązania prawnego, a jej charakter jest zbliżony na przykład do opłaty za parkowanie pojazdów samochodowych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania (art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych).
Skoro obowiązek poniesienia przybliżonej wyżej opłaty nie wymaga konkretyzacji indywidualnym aktem administracyjnym lub czynnością w myśl art. 3 § 2 pkt 4 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, to nota księgowa wystawiona w tym przedmiocie nie podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego. Nota księgowa przypomina de facto wyłącznie o obowiązku uiszczenia opłaty, nie nakładając na adresata obowiązku prawnego, wszak nałożonego już ustawą, ani nie przyznając mu jakichkolwiek uprawnień.
