Dwaj przedsiębiorcy na zasadzie jednoosobowej działalności gospodarczej prowadzą ośrodki szkolenia kierowców. Oczywiście ośrodki te są wpisane do rejestru przedsiębiorców prowadzących ośrodki szkolenia kierowców. Obecnie przedsiębiorcy chcą utworzyć spółkę cywilną. Czy przedsiębiorcy działający w spółce cywilnej mogą prowadzić jeden ośrodek szkolenia kierowców? Jeśli tak to czy wspomniani wyżej przedsiębiorcy muszą zostać wykreśleni z rejestru na ich wniosek i ponownie wpisani jako nowy ośrodek?
Odpowiedź:
Zasady ogólne: Zgodnie z art. 28 ustawy o kierujących pojazdami działalność gospodarcza w zakresie prowadzenia ośrodka szkolenia kierowców jest działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej i wymaga uzyskania wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzących ośrodek szkolenia kierowców. Należy zauważyć, że ustawodawca mówi o prowadzeniu rejestru przedsiębiorców prowadzących działalność regulowaną a nie rejestru przedsiębiorstw, w których działalność regulowana jest prowadzona.
Zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej za przedsiębiorców uznaje się wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Z powołanego przepisu wynika zatem, że spółka cywilna nie posiada zatem statusu przedsiębiorcy. Zarówno na gruncie prawa cywilnego jak i prawa administracyjnego spółka cywilna nie stanowi samodzielnego bytu prawnego. Przykładowo w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16 listopada 2011 r. VIII SA/Wa 756/11 LexPolonica nr 3941695 wskazano, że stronami postępowania administracyjnego powinni być wszyscy wspólnicy spółki cywilnej, a nie spółka cywilna.
Wpis do rejestru działalności regulowanej jest możliwy po spełnieniu zindywidualizowanych wymogów przez przedsiębiorcę. Przykładem takiego warunku jest wymóg braku faktu skazania prawomocnym wyrokiem za przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub przestępstwo przeciwko dokumentom - dotyczy osoby fizycznej lub członków organów osoby prawnej. Gdyby przyjąć, że wnioskodawcą o wpis do rejestru przedsiębiorców prowadzących OSK jest spółka albo, że tylko jeden ze wspólników spółki jest obowiązany do uzyskania wpisu w rejestrze działalności regulowanej stanowiłoby to prosty sposób na ominięcie przepisów. Oczywistym jest, że nie taki był cel ustawodawcy.
Prowadzenie wspólnie OSK: Przedsiębiorcy, którzy zawiązali spółkę cywilną mogą prowadzić wspólnie jeden ośrodek szkolenia kierowców. Brak jest przepisów rangi ustawowej, który by tego zabraniał wprost lub z którego można byłoby wnioskować istnienie takiego zakazu. Spółką cywilna jest niczym innym jak umową przez którą wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów (art. 860 kodeksu cywilnego). Wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług. Wspólników spółki cywilnej wiąże szczególny rodzaj współwłasności (tzw. współwłasność łączna). Każdy wspólnik zatem współwłaścicielem majątku jako całości, jak też każdej rzeczy i prawa tworzących tę całość (wspólność do niepodzielnej ręki). W przeciwieństwie do współwłasności ułamkowej wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku, w czasie trwania spółki wspólnik nie może domagać się podziału wspólnego majątku wspólników, a w czasie trwania spółki wierzyciel wspólnika nie może żądać zaspokojenia z jego udziału we wspólnym majątku wspólników ani z udziału w poszczególnych składnikach tego majątku. Powyższe oznacza, że po zawiązaniu spółki, której celem jest prowadzenie OSK, każdy ze wspólników (niezależnie od tego jaki rodzaj wkładu wniósł) jest mówiąc potocznie właścicielem tego ośrodka jako całości.
Problem z nadaniem numeru ewidencyjnego: Należy jednak zauważyć, że w art. 32 wskazano, że minister właściwy do spraw transportu określi, w drodze rozporządzenia m.in. sposób tworzenia i nadawania numeru ewidencyjnego ośrodka szkolenia kierowców i innego podmiotu prowadzącego szkolenie. Temu przepisowi odpowiada art. 28 ust. 7, zgodnie z którym w rejestrze przedsiębiorców prowadzących ośrodek szkolenia kierowców umieszcza się dane przedsiębiorcy oraz jego numer w tym rejestrze i numer ewidencyjny ośrodka szkolenia kierowców. Taki zapis w ustawie może sugerować, że ustawodawca rozróżnia numer przedsiębiorcy w rejestrze od numeru ewidencyjnego ośrodka szkolenia kierowców. Niestety rozporządzenie z dnia 3 stycznia 2013 r. w sprawie sposobu tworzenia i nadawania numeru ewidencyjnego ośrodka szkolenia kierowców i innego podmiotu prowadzącego szkolenie oraz wysokości opłaty za wpis do rejestru przedsiębiorców prowadzących ośrodek szkolenia kierowców i opłaty za wydanie poświadczenia potwierdzającego spełnianie dodatkowych wymagań przez ośrodek szkolenia kierowców, pomimo iż jest zgodne z dyspozycją art. 32 ust. 1 ustawy ale nie odpowiada treści art. 28 ust. 7. W §1 wskazano, że rozporządzenie określa sposób tworzenia i nadawania numeru ewidencyjnego ośrodka szkolenia kierowców i innego podmiotu prowadzącego szkolenie. W §2 ust. 1 wskazano natomiast, że starosta, wpisując przedsiębiorcę do rejestru przedsiębiorców prowadzących ośrodek szkolenia kierowców, nadaje mu numer ewidencyjny. Z tego wynika, że minister wydając rozporządzenie zrównał pojęcie numeru ewidencyjnego ośrodka szkolenia kierowców z numerem ewidencyjnym przedsiębiorcy. Jednocześnie oczywistym jest, że jednej ośrodek szkolenia kierowców jako przedsiębiorstwo nie może mieć dwóch numerów ewidencyjnych.
Zgodnie z art. 66 ust. 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorca jest obowiązany zgłosić zmianę danych wpisanych do rejestru w terminie 14 dni od dnia zajścia zdarzenia, które spowodowało zmianę tych danych. Zgodnie z art. 28 ust. 11 ustawy o kierujących pojazdami przedsiębiorca jest obowiązany złożyć staroście, o którym mowa w ust. 3, informację o wszelkich zmianach danych w zakresie, o którym mowa w ust. 4, w terminie 14 dni od dnia ich wystąpienia.
Uwzględniając powyższe wątpliwości, mając na względnie przepisy prawa cywilnego, nieprzyznają spółce cywilnej osobowości prawnej, w mojej ocenie w opisanym stanie faktycznym przedsiębiorcy powinny w trybie powołanych wyżej przepisów informację o zamianach w zakresie prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Każdy z nich powinien nadal figurować w rejestrze jako przedsiębiorca, jednocześnie jednak wspólnemu ośrodkowi szkolenia kierowców powinien być nadany jeden wspólny numer ewidencyjny. Jednocześnie w przypadku prowadzenia kontroli, postępowań administracyjnych czy innych czynności adresatami tych czynności powinni być wspólnicy, a nie spółką przez nich zawiązana.
