Podstawowym warunkiem koniecznym dla takiego rozwiązania jest przekształcenie SPZOZ w spółkę prawa handlowego w oparciu o Ustawę o działalności leczniczej. Taką decyzję musi podjąć samorząd powiatowy, który jest podmiotem tworzącym dla szpitala. Ścieżka przekształcenia odbywa się poprzez następujące kroki, art. 69-88:

Kwestia wskaźnika zadłużenia – jest to parametr finansowy, który w dużym stopniu warunkuje możliwości przekształcenia poprzez przejęcie przez spółkę określonego zadłużenia oraz/lub konieczności przejęcia części tego zadłużenia przez podmiot tworzący. Poniżej art. Ustawy odnoszące się do tej kwestii:

„Art. 70. Podmiot tworzący, na podstawie przychodów ze sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy oraz danych o zobowiązaniach i inwestycjach krótkoterminowych według stanu na dzień poprzedzający dzień złożenia wniosku o wpisanie spółki kapitałowej do rejestru przedsiębiorców, ustala wskaźnik zadłużenia samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej.

Art. 71. Wskaźnik zadłużenia ustala się jako relację sumy zobowiązań długoterminowych i krótkoterminowych, pomniejszonych o inwestycje krótkoterminowe samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej do sumy jego przychodów.

Art. 72.
1. Jeżeli wartość wskaźnika zadłużenia ustalona zgodnie z art. 70 i 71 wynosi:
1) powyżej 0,5 — podmiot tworzący, przed dniem przekształcenia, przejmuje zobowiązania samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej o takiej wartości, aby wskaźnik zadłużenia wyniósł nie więcej niż 0,5,
2) 0,5 lub mniej — podmiot tworzący może, przed dniem przekształcenia, przejąć zobowiązania samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej.
2. Przejęciu w pierwszej kolejności podlegają zobowiązania wymagalne najdawniej obejmujące kwotę główną wraz z odsetkami”.
Kwestia regulacji procesu przekształcenia – uwzględniając różne warianty zmiany formuły prawnej oraz struktury właścicielskiej, ustawa daje w tym względzie szerokie uprawnienia odnoszące się zarówno do przekształcenia jak i połączenia i następowego przekształcenia jednostek. Regulują to poniższe artykuły z ustawy:

„Art. 73.
1. Przekształcenie, o którym mowa w art. 69, może polegać na przekształceniu samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej w jedną spółkę, pod warunkiem że przekształcane zakłady mają ten sam podmiot tworzący.
2. Przekształcenie, o którym mowa w art. 69, może polegać na przekształceniu samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej mających różne podmioty tworzące będące jednostkami samorządu terytorialnego w jedną spółkę.

Art. 74.
1. W przypadku określonym w art. 73 ust. 2 podmioty tworzące będące jednostkami samorządu terytorialnego zawierają, na podstawie uchwał organów stanowiących tych jednostek, porozumienie obejmujące:
1) nazwy i adresy samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej mających podlegać przekształceniu w spółkę kapitałową;
2) określenie poszczególnych składników mienia wnoszonego do spółki tytułem aportu przez poszczególne podmioty tworzące;
3) określenie wartości i liczby udziałów albo akcji obejmowanych w zamian za aporty, o których mowa w pkt 2;
4) wskazanie podmiotu tworzącego, który będzie wykonywał zadania organu dokonującego przekształcenia;
5) zakres i wysokość kosztów przekształcenia ponoszonych przez poszczególne podmioty tworzące;
6) wskazanie członków organów spółki pierwszej kadencji.
2. Do porozumienia dołącza się projekt umowy spółki (statutu) i projekt regulaminu organizacyjnego.

Art. 75. Organem dokonującym przekształcenia samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej w spółkę kapitałową, zwanym dalej „organem dokonującym przekształcenia”, jest:
(…)
2) organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego — w przypadku samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, dla których podmiotem tworzącym jest jednostka samorządu terytorialnego,
(…)

Art. 76.
1. Kierownik samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej jest obowiązany niezwłocznie doręczyć organowi dokonującemu przekształcenia odpowiedzi na pytania zawarte w kwestionariuszu samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, zwanym dalej „kwestionariuszem”, wraz z wymaganymi dokumentami, a także udzielać wyjaśnień niezbędnych do przeprowadzenia przekształcenia.
(…)

Art. 77. Organ dokonujący przekształcenia sporządza akt przekształcenia samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej w spółkę, o której mowa w art. 69, zwany dalej „aktem przekształcenia”.

Art. 78.
1. akt przekształcenia zawiera:
1) akt założycielski spółki,
2) imiona i nazwiska członków organów spółki pierwszej kadencji,
3) pierwszy regulamin organizacyjny.
(…)

Art. 79.
1. akt przekształcenia zastępuje czynności określone w przepisach ustawy z dnia 15 września 2000r. — Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037, z późn. zm. 61), poprzedzające złożenie wniosku o wpisanie spółki do rejestru przedsiębiorców.
2. Niezwłocznie po sporządzeniu aktu przekształcenia zarząd spółki kapitałowej składa wniosek o wpisanie spółki do rejestru przedsiębiorców, a po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców — wniosek o zmianę wpisu w rejestrze podmiotów wykonujących działalność leczniczą, o którym mowa w art. 100.

Art. 80.
1. Dniem przekształcenia samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej w spółkę, o której mowa w art. 69, jest dzień wpisania tej spółki do rejestru przedsiębiorców.
2. Z dniem przekształcenia następuje wykreślenie z urzędu samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej z Krajowego Rejestru Sądowego.
3. W przypadku prowadzenia na podstawie ustawy z dnia 15 kwietnia 2005 r. o pomocy publicznej i restrukturyzacji publicznych zakładów opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 78, poz. 684, z późn. zm. 63) postępowania w stosunku do przekształcanego samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, zarząd spółki, o której mowa w art. 69, informuje niezwłocznie organ restrukturyzacyjny prowadzący to postępowanie o wpisaniu tej spółki do rejestru przedsiębiorców.
4. Jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej, spółka kapitałowa z dniem przekształcenia wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki, których podmiotem był samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej.

Art. 81.
1. Z dniem przekształcenia pracownicy przekształcanego samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej stają się, z mocy prawa, pracownikami spółki, o której mowa w art. 69.
2. Stosunki pracy osób zatrudnionych na podstawie powołania w przekształcanym samodzielnym publicznym zakładzie opieki zdrowotnej wygasają z dniem przekształcenia.

Art. 82.
1. Podmiot tworzący dokonuje na dzień poprzedzający dzień przekształcenia jednorazowego określenia wartości rynkowej nieruchomości znajdujących się w tym dniu w posiadaniu samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, jeżeli nieruchomości te są przekazywane na własność spółce, o której mowa w art. 69.
2. Określenia wartości rynkowej nieruchomości, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 15 lit. a ustawy z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223, z późn. zm. 64) ), dokonuje rzeczoznawca majątkowy na zasadach i w sposób określony w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651, z późn. zm. 65).
3. Bilans zaniknięcia samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej staje się bilansem otwarcia spółki, o której mowa w art. 69, przy czym suma kapitałów własnych jest równa sumie funduszu założycielskiego, funduszu zakładu, funduszu z aktualizacji wyceny i niepodzielonego wyniku finansowego za okres działalności zakładu przed przekształceniem, z uwzględnieniem korekty wartości wynikającej z przeszacowania do wartości rynkowej nieruchomości, o których mowa w ust. 1 i 2, oraz korekty nieumorzonej części wartości nieruchomości, które nie podlegają przekazaniu do spółki, o której mowa w art. 69”.

Po utworzeniu spółki prawa handlowego, powiat jako 100% właściciel udziałów spółki, sprzedaje część udziałów samorządom gminnym, co spowoduje iż gminy nabędą uprawnienia właścicielskie w stosunku do szpitala, w wysokości adekwatnej do umowy między samorządami. Forma sprzedaży może być wykonana w różny sposób:

• jednorazowa wpłata środków przez gminy, a następnie wykonywanie obowiązków właścicielskich – pozwoli na zdobycie przez spółkę kapitału na rozwój,
• płatność w kolejnych okresach,
• wniesienie innego majątku niż środki finansowe – przyłączenie gminnego podmiotu leczniczego.

Ustawa o działalności wprowadza prostą ścieżkę przekształcenia SPZOZ w spółkę prawa handlowego na podstawie zapisów ustawowych, a nie jak wcześniej poprzez procedurę likwidacyjną z otwarciem nowej działalności w formie spółki. W świetle przepisów spółka staje się następcą prawnym SPZOZ, a samo przekształcenie odbywa się w obrębie jednego dnia. W stosunku do powstałej spółki funkcje właścicielskie są realizowane wspólnie poprzez samorząd powiatowy i samorządy gminne adekwatnie do wysokości posiadanych udziałów przez daną JST.

Instytucje zaangażowane

• samorząd powiatowy,
• samorządy gminne z danego powiatu,
• samorząd powiatowy z sąsiadującego powiatu w przypadku nieposiadania na swoim terenie szpitala powiatowego.

Środki finansowe

Środki finansowe dotyczące samego procesu przekształcenia będą pochodziły ze środków powiatu i szpitala powiatowego. W dalszym funkcjonowaniu spółki środki finansowe wspomagające rozwój i działalność (lub pokrywające straty) będą pochodziły zarówno od samorządu powiatowego oraz samorządów gminnych.

Planowany efekt wdrożenia

• stała współpraca między samorządem powiatowym i samorządami gminnymi w ramach decyzji właścicielskich w stosunku do spółki,
• współfinansowanie przez wszystkie samorządy działalności szpitala powiatowego, co wzmocni stronę finansową spółki,
• współodpowiedzialność i współdecyzyjność wielu samorządów, a co za tym idzie także wielu budżetów,
• realny wpływ na działanie szpitala powiatowego ze strony samorządów gminnych.

Źródło: Podrędcznik Współpraca jednostek samorządu terytorialnego w obszarze zdrowia opracowany w ramach projeku realizowanego przez ZPP pt. Kompetentny urząd, zadowoleni mieszkańcy – integracja działań JST dla poprawienia dostępności, jakości i efektywności świadczenia lokalnych usług publicznych współfinasowanego z Programu Operacyjnego Pomoc Teczniczna.