Wojewoda: Przyznawanie nagród dla szczególnie zdolnych uczniów jest postępowaniem administracyjnym. W konsekwencji - to sam uczeń jest podmiotem uprawnionym do ubiegania się o taką nagrodę.
Wojewoda Śląski w swoim rozstrzygnięciu nadzorczym przyjrzał się samorządowej uchwale w sprawie programu wsparcia dla szczególnie uzdolnionych uczniów szkół prowadzonych przez dany samorząd. Analiza programów tego typu, to temat-rzeka, gdyż rady gmin czy powiatów stanowiące uchwały w tych sprawach, niejednokrotnie umieszczają w nich kryteria bardzo różne i niejednoznaczne - najczęściej nie do pogodzenia z treścią i zakresem upoważnienia ustawowego zawartego w art. 90t ustawy o systemie oświaty.
W opisywanym przypadku postanowiono, że wybitnie uzdolnionym uczniom zostanie przyznana samorządowa nagroda finansowa - jak wynika z treści uchwały, główne wyróżnienie, które miałoby przysługiwać tylko uczniom bezwzględnie najlepszym. Kilka przepisów dalej, zdecydowano o trybie jej przyznawania. Jak wynika z analizowanej uchwały, nagrodzenie ucznia mogłoby nastąpić w wyniku rozpatrzenia stosownego wniosku, do złożenia którego upoważniony byłby ograniczony krąg - burmistrz, samorządowa komisja, szkoły, stowarzyszenia i grupa 20 mieszkańców jednostki. Wśród podmiotów upoważnionych do złożenia wniosku o udzielenie nagrody próżno natomiast szukać samego ucznia.
Tymczasem, jak wynika z rozstrzygnięcia Wojewody, pozbawienie ucznia prawa do wnioskowania o przyznanie nagrody, jest działaniem niedopuszczalnym z uwagi na najbardziej ogólne prawne zasady takiego postępowania. Procedura przyznania nagrody w ramach programu wsparcia dla wybitnych uczniów, jest bowiem postępowaniem administracyjnym. Naturalnym krokiem w takiej sytuacji jest skierowanie się ku przepisom kodeksu postępowania administracyjnego. Zgodnie z art. 61 § 1 i § 2 tej ustawy, postępowanie administracyjne wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu, a w wyjątkowych wypadkach uzasadnionych szczególnie ważnym interesem strony - także z urzędu w sprawie, w której przepis prawa wymaga wniosku strony. W takiej sytuacji konieczne jest jednak uzyskanie na to zgody strony w toku postępowania, a jeżeli nie zostanie ona uzyskana - umorzenie postępowania.
W centrum takiego postępowania jest zatem nie kto inny, lecz strona. W tym przypadku stroną jest natomiast... sam uczeń, w świetle analizowanej uchwały pozbawiony legitymacji procesowej, tj. prawa do uczestniczenia w postępowaniu. Mocą uchwały, uczeń będący stroną postępowania administracyjnego w sprawie przyznania nagrody, został wyłączony z kręgu podmiotów uprawnionych do złożenia wniosku, a ponadto - do tego kręgu włączono podmioty, które stronami nie są i nigdy nie mogłyby nimi być.
W konsekwencji, przez takie zastrzeżenie w przyjętej uchwale, konieczne stało się stwierdzenie jej częściowej nieważności.
Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Śląskiego z 22 stycznia 2025 r. (sygn. NPII.4131.1.67.2025)
