Wojewoda: Wobec kilku możliwości powołania dyrektora biblioteki, jej statut musi dokładnie określić, który sposób ma znajdować zastosowanie w konkretnym przypadku.
Wojewoda Śląski w opublikowanym niedawno rozstrzygnięciu nadzorczym poddał analizie uchwałę w sprawie nadania statutu powiatowej biblioteki. Uchwała została podjęta na podstawie art. 11 ust. 3 ustawy o bibliotekach, zgodnie z którym statut nadawany przez organizatora (w przypadku, gdy biblioteka jest samodzielną jednostką organizacyjną) musi spełniać określone w nim wymogi. Wśród nich, opisane w statucie mają być m.in. organy biblioteki i ich organizacja. W ustawie nie znajdziemy jednak kompletnych przepisów dotyczących funkcji dyrektora biblioteki. Wobec tego, konieczne jest przeniesienie do innego aktu prawnego, tj. ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, którego przepisy obowiązują w sprawach nieuregulowanych przez objętościowo mniejszą ustawę o bibliotekach.
Ustawa ta pozwala na wyznaczenie dyrektora instytucji kultury (w tym biblioteki) na trzy sposoby. Pierwszym jest wskazana w art. 15 ust. 1 możliwość powołania dyrektora biblioteki przez organizatora na czas określony, po zasięgnięciu opinii związków zawodowych działających w tej instytucji kultury oraz stowarzyszeń zawodowych i twórczych właściwych ze względu na rodzaj działalności prowadzonej przez instytucję. Drugi, wywodzony z przepisów art. 16 ust. 1 i 15 ust. 1 (zdanie trzecie), umożliwia wyłonienie dyrektora w drodze konkursu, już bez konieczności zasięgania opinii środowisk wskazanych wyżej. Trzecią opcją jest powierzenie zarządzania instytucją kultury osobie fizycznej lub prawnej na podstawie zawartej z nią umowy, o czym mówi art. 15a ust. 1. Tym samym, w tym zakresie panuje stosunkowo duża swoboda. Istnieją trzy alternatywne sposoby powołania dyrektora tak biblioteki, jak i każdej innej instytucji kultury. Każdy z nich jest traktowany równorzędnie.
Przenosząc jednak kwestie związane z zarządzaniem biblioteką na grunt aktu prawa miejscowego zawierającego statut, konieczne jest dokonanie wyboru. W przedstawionej sytuacji, poddanej nadzorowi Wojewody, organ jednostki samorządu terytorialnego poprzestał na zbyt ogólnikowym stwierdzeniu, z którego wynikało, iż powołanie dyrektora biblioteki ma następować w trybie określonym w ustawie. Który spośród trzech dopuszczalnych trybów miał na myśli uchwałodawca? Tego nie sprecyzowano. Adresat aktu prawa miejscowego nie może jednak być skazanym na domysły z powodu braku precyzji. Rozstrzygając o tym, Wojewoda stwierdził częściową nieważność uchwały.
Jak wskazano w uzasadnieniu, brak precyzji w zakresie ustalenia trybu powoływania dyrektora instytucji kultury narusza zasady prawidłowego prawotwórstwa, które nakazują formułowanie przepisów w sposób jasny, czytelny i przejrzysty. Niedostosowanie się do tych zasad stanowi istotne naruszenie prawa.
Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Śląskiego z 22 stycznia 2025 r. (sygn. NPII.4131.1.43.2025)
