Przy okazji zmiany ustawy o pielęgniarkach i położnych posłowie wprowadzili zmiany w ustawie o systemie oświaty a dotyczące określenia standardów jakim powinny odpowiadać szkolne gabinety profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej. Posłowie nie pokusili się jednak o próbę oszacowania skutków finansowych wskazując jedynie, że koszty wejścia w życie nowelizacji pokryją samorządy w ramach części oświatowej subwencji ogólnej. Największy problem będą miały gminy wiejskie.

Jakie będą nowe wymagania?

W ustawie o systemie oświaty w art. 67 zostanie wprowadzony zapis, zgodnie z którym do realizacji zadań statutowych szkoła publiczna powinna zapewnić uczniom możliwość korzystania z „gabinetu profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej spełniającego szczegółowe wymagania, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 22 ust. 3 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 618 i 788) oraz wyposażonego w sprzęt, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 31d ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U z 2015 r. poz. 581) w części dotyczącej warunków realizacji świadczeń gwarantowanych pielęgniarki lub higienistki szkolnej.

Co to w praktyce oznacza? Z rozporządzania Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą wynika, że do gabinetu profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej w szkole, działającego w strukturze podmiotu wykonującego działalność leczniczą, stosuje się wymagania określone w § 27, § 29 oraz § 36 rozporządzenia. Przyjmując, że powołany przepis będzie miał analogiczne zastosowanie do gabinetu profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej, w szkole działającego poza strukturami podmiotu wykonującego działalność leczniczą, szkoła powinna zapewnić pomieszczenie, które będzie spełniało następujące warunki:

• meble w pomieszczeniach podmiotu wykonującego działalność leczniczą umożliwiają ich mycie oraz dezynfekcję;
• podłogi powinny być wykonane się z materiałów umożliwiających ich mycie i dezynfekcję;
• pomieszczenia, w których są wykonywane badania powinny być wyposażone w:
  •  co najmniej jedną umywalkę z baterią z ciepłą i zimną wodą,
  • dozownik z mydłem w płynie,
  • dozownik ze środkiem dezynfekcyjnym,
  • pojemnik z ręcznikami jednorazowego użycia i pojemnik na zużyte ręczniki;
• pomieszczenia, w których są wykonywane badania lub zabiegi przy użyciu narzędzi i sprzętu wielokrotnego użycia, niezależnie od umywalek, powinny być wyposażone w zlew z baterią. Wymogu nie stosuje się, gdy stanowiska mycia rąk personelu oraz narzędzi i sprzętu wielokrotnego użycia są zorganizowane w oddzielnym pomieszczeniu, do którego narzędzia i sprzęt są przenoszone w szczelnych pojemnikach oraz w przypadku gdy mycie i sterylizacja są przeprowadzane w innym podmiocie.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 24 września 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej gabinet powinien być wyposażony w następujące przedmioty:

• kozetka,
• stolik zabiegowy lub stanowisko pracy - urządzone i wyposażone stosownie do zakresu zadań pielęgniarki szkolnej,
• szafka przeznaczona do przechowywania leków, wyrobów medycznych i środków pomocniczych,
• biurko oraz szafka kartoteczna - przeznaczone do przechowywania dokumentacji medycznej,
• waga medyczna ze wzrostomierzem,
• parawan,
• aparat do pomiaru ciśnienia tętniczego krwi z kompletem mankietów dla dzieci i dorosłych,
• stetoskop,
• tablice Snellena do badania ostrości wzroku,
• tablice Ishihary do badania widzenia barwnego,
• tablice - siatki centylowe wzrostu i masy ciała oraz inne pomoce do wykonywania testów przesiewowych i interpretacji ich wyników,
• środki do nadzorowanej grupowej profilaktyki próchnicy zębów.

Za krótkie vacatio legis

W projekcie ustawy w wersji przyjętej przez podkomisję zajmująca się ustawą przyjęto 14 dniowy termin wejścia w życie ustawy. Dopiero po interwencji Związku Powiatów Polskich posłowie zdecydowali się na wejście w życie zmiany 1 września 2016 r. W ocenie ZPP i ten termin jest za krótki. W wielu przypadkach stworzenie gabinetu spełniającego przewidziane w projekcie wymagania, będzie związane z koniecznością przeprowadzenia remontów albo przebudowy budynków szkolnych a to wiąże się koniecznością poniesienia dużych nakładów finansowych kolejnym roku budżetowym. Posłowie niestety zapomnieli, że środki otrzymywane w ramach subwencji to nie jest worek bez dna. Co prawda w ramach rezerwy już w 2015 r. przewidziano środki z przeznaczeniem na tworzenie gabinetów, oczywistym jest jednak, że nie zaspokoją one potrzeb wszystkich samorządów.

Co z uczniami?

Sama inicjatywa funkcjonowania gabinetów na terenie szkoły jest oczywiście słuszna. Nie ulega również wątpliwości, że świadczenie usług opieki zdrowotnej nad uczniami powinno się odbywać w przystosowanych do tego pomieszczeniach. Samorządy nie powinny być jednak zaskakiwane zmianami. Pytanie czy zmiana ustawy rzeczywiście polepszy obecną sytuację? Można w to wątpić. Z obecnie obowiązujących przepisów wynika, że szkoła ma obowiązek zapewnić uczniom możliwość skorzystania z gabinetu profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej. W praktyce w wielu szkołach taki gabinet nie funkcjonuje. Przykładowo na terenie województwa podkarpackiego w roku szkolnych 2011/2012 gabinety profilaktyki zdrowotnej posiadało ok. 93,5% szkół w miastach i tylko 45,5% szkół na terenie wiejskim (źródło: Opieka profilaktyczna nad dziećmi i młodzieżą w szkole w świetle sprawozdań z realizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami -MZ-06  za rok szkolny 2011/1012).

Zgodnie z §12 rozporządzania Ministra Zdrowia z 28 sierpnia 2009 r.  w sprawie organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą, w przypadku braku na terenie szkoły gabinetu profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej, o którym mowa w §8, profilaktyczną opiekę zdrowotną sprawują lekarz i pielęgniarka spełniająca wymogi określone w §3 ust. 1 pkt 3 i 4, w miejscu określonym w umowie o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. W praktyce można to oznaczać, że samorządy które po wejściu w życie ustawy nie wygospodarują środków finansowych na dostosowanie już istniejących gabinetów do nowych wymogów, zdecydują się na ich likwidację, powołując się właśnie na możliwość udzielenia świadczeń uczniom na zasadach wynikających z powołanego §12 rozporządzenia. To z kolei oznacza, że paradoksalnie skutkiem wejścia w życie ustawy może być zmniejszenie dostępu uczniów do świadczeń profilaktycznej opieki zdrowotnej.