W ostatnich latach nastąpił wyraźny wzrost przewozów kolejowych, zarówno towarowych, jak i pasażerskim. Nieodłącznym ryzykiem związanym z ruchem kolejowym jest zagrożenie pożarowe terenów znajdujących się w sąsiedztwie z liniami kolejowymi. Pożary przy liniach kolejowych powstają m.in. od iskier z układów wydechowych pojazdów spalinowych, podczas hamowania pociągów oraz iskrzenia na styku pantograf -  sieć trakcyjna elektrowozów, jak też na skutek zaprószenia ognia.

Z uwagi na fakt szybkiego wygaszania pożaru w sytuacji gdy pomiędzy linią kolejową, a terenem sąsiednim występuje pas ziemi pozbawiony materiałów palnych, sformułowano obowiązek urządzania i utrzymywania pasów przeciwpożarowych. Ustawa o transporcie kolejowym, nakłada na zarządców linii kolejowych obowiązki zapewnienia bezpieczeństwa przewozów, a także ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska. Głównie odbywa się to poprzez inwestycje i utrzymywanie infrastruktury kolejowej. Istotnym elementem tej infrastruktury są właśnie pasy przeciwpożarowe przy linach kolejowych. Obowiązek urządzania i utrzymywania pasów przeciwpożarowych dotyczy czynnych linii kolejowych przebiegających przez lasy zaliczone do najwyższych, tj. do I lub II kategorii zagrożenia pożarowego. Na terenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Zielonej Górze wszystkie nadleśnictwa zaliczono do I kategorii zagrożenia.

Spośród wszystkich województw w kraju, najdłuższą linię kolejową przypadającą na 10 000 mieszkańców posiada województwo lubuskie - 9,0 km (Polska - średnio 5 km).

Według danych Instytutu Badawczego Leśnictwa w latach 2008-2016 przy liniach kolejowych w województwie lubuskim (w którym lasy zajmują 52 proc. powierzchni) odnotowano największą liczbę pożarów w Polsce. Pomimo znacznej poprawy w zakresie urządzania pasów przeciwpożarowych przy liniach kolejowych w województwie lubuskim, pod koniec listopada 2019 r. ponad 20 proc. pasów pozostawała nieurządzona, a blisko połowa istniejących była niewłaściwie utrzymana. W efekcie w wielu wypadkach stwarzało to realne zagrożenie pożarowe. NIK ustaliła, że to zarządca linii kolejowych z opóźnieniem zaplanował urządzanie pasów przeciwpożarowych, przez co w ostatnich latach doszło do kumulacji prac, co z kolei spowodowało utrudnienia w ich prawidłowej realizacji.

Według danych Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej w województwie lubuskim w latach 2017-2019 odnotowano 40 pożarów. Pożary objęły łączną powierzchnię 4,37 ha. Według Instytutu Badawczego Leśnictwa transport kolejowy odpowiadał za blisko 40 proc. pożarów lasów państwowych przy liniach kolejowych.

W związku z powyższym Najwyższa Izba Kontroli apeluje do Ministerstwa Infrastruktury o zmiany w przepisach, które pozwolą zapobiec nieprawidłowościom lub usprawnią realizację zadań dotyczących urządzania i utrzymania pasów przeciwpożarowych przy liniach kolejowych: https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/pasy-przeciwpozarowe-przy-liniach-kolejowych.html

Źródło: NIK