Kontynuujemy temat poświęcony rozprawie administarcyjnej. Dzisiaj omówimy zadania kierującego rozprawą. Rozprawą kieruje wyznaczony do przeprowadzenia rozprawy pracownik tego organu administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie. Gdy postępowanie toczy się przed organem kolegialnym, rozprawą kieruje przewodniczący albo wyznaczony członek organu kolegialnego. Kodeks postępowania administracyjnego nie określa szczegółowo przebiegu rozprawy. Można zatem odpowiednio posiłkować się zasadami przewidzianymi w innych procedurach. 

Kierujący powinien otworzyć rozprawę, dokonać sprawdzenia kto się stawił i w jakim charakterze, sprawdzić tożsamość obecnych osób, w przypadku nieobecności wezwanych osób sprawdzić prawidłowość dokonanych wezwań oraz usprawiedliwienia nieobecności.

W przypadku pełnomocników powinien sprawdzić czy w aktach sprawy znajduje się pełnomocnictwo, a jeżeli nie powinien odebrać dokument pełnomocnictwa lub w przypadku jednoczesnej obecności strony i pełnomocnika wpisać do protokołu fakt zgłoszenia pełnomocnika.

Dla celów informacyjnych ale również uporządkowania stanu sprawy i wiedzy uczestników rozprawy zasadne jest poprzedzenie wykonania czynności kierujący rozprawą może dokonać sprawozdania ze stanu sprawy. Następnie kierujący rozprawą powinien pouczyć strony o prawie składania wyjaśnień, zgłaszania żądań, propozycji, zarzutów, prawie przedstawiania dowodów na ich poparcia oraz prawie do wypowiadania się do wyników postępowania dowodowego. W tym miejscu również kierujący rozprawą, jeżeli w postępowaniu biorą udział strony o spornych interesach, powinien podjąć próbę nakłonienia do zawarcia ugody.

Kolejnym etapem jest przejście do postępowania dowodowego. To kierujący rozprawą decyduje o kolejności przeprowadzanych dowodów i to on powinien udzielać głosu uczestnikom rozprawy. Kierujący rozprawą powinien nie dopuszczać do zbytniej przewlekłości rozprawy. Celowi temu służ prawo uchylania zadawanych pytań. Należy jednocześnie pamiętać, że na żądanie strony należy zamieścić w protokole osnowę treści uchylonego pytania.

W wyroku NSA - Ośrodek Zamiejscowy w Rzeszowie z dnia 12 kwietnia 2002 r. SA/Rz 1346/00 LexPolonica nr 357791 wskazano, że cyt. „Kodeks postępowania administracyjnego nie reguluje formy przeprowadzania dowodu z zeznań świadków. Osoba kierująca rozprawą (art. 93 kpa) powinna jednak tak zorganizować rozprawę administracyjną, aby świadkowie którzy jeszcze nie złożyli zeznań nie byli obecni przy składaniu zeznań przez innych świadków. Inaczej dowód z zeznań świadków będzie de facto bezwartościowy, gdyż wymagana spontaniczność zeznań może być zastąpiona sugestią innych świadków.”. Powyższe oznacza, że po dokonaniu czynności wstępnych prowadzący rozprawę, na której będą przesłuchiwaniu świadkowie powinien w miarę możliwości nakazać oddalenie się świadków z miejsca przeprowadzania rozprawy, na czas przesłuchiwania poszczególnych osób. Przed przesłuchaniem świadka kierujący rozprawą powinien go uprzedzić o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie. Obowiązek pouczenia dotyczy również biegłych.

Jeżeli po wyczerpaniu środków dowodowych lub z powodu ich braku nie zostały wyjaśnione pewne fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, można dla ich wyjaśnienia przesłuchać stronę.

Kierujący rozprawą jest odpowiedzialny za zachowanie porządku. Za niewłaściwe zachowanie się w czasie rozprawy strony, świadkowie, biegli i inne osoby uczestniczące w rozprawie mogą być, po uprzednim ostrzeżeniu, wydalone z miejsca rozprawy przez kierującego rozprawą oraz ukarane grzywną do 100 zł. Na postanowienie o ukaraniu grzywną służy zażalenie.

Z praktycznych uwag:

• jeżeli na rozprawie planuję się przesłuchanie większej liczby świadków, dopuszczalne jest wezwanie osób na różne godziny. Należy pamiętać, że zgodnie z KPA organ obowiązany jest dołożyć starań, aby zadośćuczynienie wezwaniu nie było uciążliwe.
• na kierującego rozprawę powinien zostać wybrany pracownik organu, który posiada odpowiednie predyspozycje osobowe. Rozprawa powinna zostać przeprowadzona sprawnie a aby ten cel osiągnąć, zwłaszcza w sprawach gdzie występuje duża liczba stron o spornych interesach kierujący rozprawą musi zdobyć wśród uczestników rozprawy autorytet.
• w przypadku zadawania pytań świadkom, biegłym, stronom wskazane jest by to kierujący rozprawą jako pierwszy rozpoczął zadawanie pytań i to od kwestii najbardziej istotnych dla sprawy. Pozwoli to na uporządkowanie treści protokołu.
• uchylenie pytania może mieć znaczenie przy ewentualnym odwołaniu od decyzji tzn. strona będzie mogła podnosić, że pytanie miało istotny charakter dla rozstrzygnięcia sprawy, stąd powinien to być instrument stosowany z umiarem.