Sejmowa Komisja Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej przyjęła dezyderat w sprawie mechanizmów ograniczania deficytu sektora samorządowego. Posłowie solidaryzują się z samorządowcami apelującymi o umiar we wprowadzaniu regulacji mających ograniczać deficyt gmin, powiatów i województw.
Komisja: „wyraża zaniepokojenie brakiem porozumienia między Ministerstwem Finansów, a ogólnopolskimi korporacjami samorządowymi, w przedmiocie skali ograniczenia poziomu deficytu podsektora samorządowego finansów publicznych. Punktem spornym jest ustalenie poziomu referencyjnego dopuszczalnego deficytu finansów samorządowych.
Nie podlega dyskusji, że osiągnięcie kryterium konwergencji, tj. obniżenie deficytu sektora finansów publicznych do nie więcej niż 3% PKB, jest celem ważkim, determinującym międzynarodową wiarygodność Polski.
Dążenie do owego celu musi jednak następować z uwzględnieniem wszystkich skutków podejmowanych działań.
Odstąpienie, w ramach kryterium Maastricht, od zasady zrównoważonego budżetu stanowiło praktyczną realizację złotej reguły finansów publicznych.
Reguła ta postuluje finansowanie deficytem budżetowym jedynie wydatków majątkowych. Pozwala to na uniknięcie niedoinwestowania infrastruktury publicznej w okresie słabszej koniunktury. Nie ulega wątpliwości, że mimo dobrych – w skali europejskiej – wyników makroekonomicznych naszego kraju, taki właśnie okres słabszej koniunktury przeżywamy.
Zgodnie z prawem polskim jednostki samorządu terytorialnego nie mogą się zadłużać na potrzeby bieżące. Oznacza to, że całość długu polskich jednostek samorządu terytrialnego ma charakter inwestycyjny. Te obowiązujące reguły dotyczące skali zadłużania bezpośrednio przekładają się też na wielkość deficytu sektora samorządowego. Dobitnie wskazują to liczby: w 2009 roku wykonany deficyt budżetów jednostek samorządu terytorialnego wyniósł 13 mld zł, przy wydatkach inwestycyjnych na poziomie 43,1 mld zł; natomiast w roku 2010 deficyt wynosił 15 mld zł przy wydatkach inwestycyjnych na poziomie 44,2 mld zł.
Dyskutując więc o ograniczeniach deficytu samorządów terytorialnych nie można zapominać, że zmniejszenie skali realizowanych przez nie inwestycji przekłada się bezpośrednio na wielkość PKB.
Inwestycje samorządowe w sposób istotny wpływają również na poziom dochodów państwa. Ostrożnie szacując można przyjąć, że każdy 1 mld złotych inwestycji sektora samorządowego wiąże się z osiągnięciem przez sektor finansów publicznych dochodu na poziomie 300 mln zł, na który składa się m.in. podatek VAT, daniny publiczne od wypłaconych wynagrodzeń oraz podatek CIT.
Zgodnie z symulacjami, przedłożonymi na posiedzeniu Komisji Samorządu Terytorialnego i Rozwoju Lokalnego w dniu 12 stycznia 2012r. przez Krajową Radę Regionalnych Izb Obrachunkowych, przyjęcie ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych - w brzmieniu zaproponowanym przez resort finansów - spowoduje obniżenie tylko w roku bieżącym wydatków na inwestycje publiczne o 5,1 mld zł. Oznacza to zmniejszenie wpływów do sektora finansów publicznych o około 1,5 mld zł. Kwota ta nie uwzględnia ewentualnego dalszego zmniejszenia wydatków inwestycyjnych w związku z koniecznością zaniechania realizacji przedsięwzięć dofinansowywanych ze środków europejskich – w związku z brakiem wymaganego wkładu własnego.
Skala redukcji deficytu sektora samorządowego wydaje się być nieuzasadniona także z innego powodu.
Rozwiązania proponowane przez resort finansów opierają się bowiem na wprowadzeniu ograniczeń na poziomie zaplanowanego deficytu. Tymczasem – jak wskazują ostatnie lata – deficyt wykonany w jednostkach samorządu terytorialnego kształtuje się ostatecznie na poziomie około 60% deficytu planowanego (rok 2009 – 57,5%, rok 2010 – 58,1%, rok 2011 – 61%).
Tym samym, proponowane rozwiązania prowadzą do wymuszania redukcji wydatków inwestycyjnych w trakcie roku budżetowego, po to aby ostatecznie przekonać się, że nawet bez tych zmian, wykonany deficyt nie stwarzał zagrożenia dla kryterium konwergencji.
Komisja wyraża obawę, że przy formułowaniu dyskutowanego obecnie projektu ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych, Ministerstwo Finansów nie bierze pod uwagę przywołanych wyżej czynników.
Komisja oczekuje zatem przedstawienia pełnej symulacji skutków proponowanych regulacji oraz wskazania: jaki poziom deficytu sektora samorządowego jest uzasadniony, z punktu widzenia utrzymania szans rozwojowych Polski.
Odrębną kwestią, którą podnosi Komisja jest konstytucyjna dopuszczalność ustawowej ingerencji w konstrukcję budżetów jednostek samorządu terytorialnego w trakcie roku budżetowego. Wprowadzenie takich zmian powinno być poprzedzone przedłożeniem kompleksowej analizy prawnej problemu.”
