Rząd przyjął projekt ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez ministra finansów. To nie jest jeszcze projekt dotyczący uelastycznienia progoów zadłużania JST.

Jak informuje KPRM, wprowadzona zostanie stabilizująca reguła wydatkowa o charakterze antycyklicznym, która ma zapewnić długookresową stabilność finansów państwa i ma sprzyjać stabilności makroekonomicznej.

Mechanizm ten - zdaniem rządu - ma przyczynić się do uzdrowienia finansów publicznych i określić dopuszczalny wzrost wydatków sektora publicznego.

Nowa reguła ma wpłynąć na ograniczenie wzrostu wydatków sektora instytucji rządowych i samorządowych do średniego tempa wzrostu PKB. Zdaniem projektodawcy, w okresie dobrej koniunktury wydatki będą rosły wolniej niż PKB, a w okresie spowolnienia gospodarczego – szybciej. W sytuacji nadmiernej nierównowagi finansów publicznych włączy się zapisana w tej regule automatyczna korekta tempa wzrostu wydatków.

Korekta ta będzie jednak zawieszona w razie prognozowanego silnego spowolnienia gospodarczego, gdy nierównowaga finansów publicznych nie okaże się alarmująca. Polityka fiskalna ma być prowadzona w sposób antycykliczny i przewidywalny. W efekcie ma zwiększyć się stabilność wzrostu gospodarczego, a także poprawić konkurencyjność gospodarki i warunki funkcjonowania przedsiębiorstw.

Nowa reguła zastąpi obowiązującą tzw. dyscyplinującą regułę wydatkową oraz dotychczasowe sankcje przewidziane po przekroczeniu przez państwowy dług publiczny 50 proc. PKB.

Dotychczasowe, najważniejsze reguły to:

1. konstytucyjny limit zadłużenia uzupełniony o progi ostrożnościowe w ustawie o finansach publicznych;
2. reguła ograniczająca tempo wzrostu wydatków innych niż prawnie zdeterminowane (oraz nowych prawnie zdeterminowanych) do prognozowanego wskaźnika inflacji powiększonego o punkt procentowy (tzw. dyscyplinująca reguła wydatkowa);
3. reguły długu i kosztów obsługi długu funkcjonujące w jednostkach samorządu terytorialnego (JST) do 2013 r. (od 2014 r. zastąpią je indywidualne wskaźniki zadłużenia JST);
4. reguła co najmniej zrównoważonego wyniku bieżącego JST.

Zdaniem rządu, z analizy tego systemu wynika, że wprowadzenie nowej reguły jest niezbędne, ponieważ obecnie istniejące zabezpieczenia w sposób niewystarczający zapewniały dyscyplinę w finansach publicznych, a w okresie poprzedzającym spowolnienie gospodarcze i w sytuacji spowolnienia, wynikającego z kryzysu w strefie euro – prowadziły wręcz do procyklicznego jego spotęgowania zamiast mu antycyklicznie przeciwdziałać.

Stabilizująca reguła wydatkowa o charakterze antycyklicznym nakłada ograniczenia na poziom wydatków publicznych. Jej zakres jest znacznie szerszy od obwiązującej dyscyplinującej reguły wydatkowej – obejmuje wydatki sektora instytucji rządowych i samorządowych z wyłączeniem wydatków w pełni finansowanych ze środków unijnych i EFTA oraz wydatków jednostek, które nie mają zdolności do generowania wysokich deficytów, co stanowi około 90 proc. wydatków sektora.

Wprowadzenie nowej reguły ma zmienić zasadniczo prowadzenie polityki fiskalnej. Chodzi o nałożenie wiążącego prawnie limitu na poziom około 2/3 wydatków sektora instytucji rządowych i samorządowych.

Przestrzeganie limitu ma się przyczynić do osiągnięcia 
w średnim okresie wyniku nominalnego na poziomie MTO (średniookresowego celu budżetowego, przyjętego obecnie na poziomie minus 1 proc. PKB). Ma także pozwolić w dłuższym okresie zredukować dług publiczny znacznie poniżej progu konstytucyjnego (60 proc. PKB) i utrzymać deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych znacząco poniżej 3 proc. PKB (ograniczenie wynikające z Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej).

W rezultacie, zdaniem rządu, wprowadzenie reguły wydatkowej ma zapewnić utrzymanie stabilności fiskalnej, co z kolei będzie sprzyjać stabilności makroekonomicznej. Stabilizująca reguła wydatkowa ma także zwiększyć transparentność polityki budżetowej – będą funkcjonować jasne i stabilne ramy wyznaczające limit wydatków publicznych na każdy rok. Po raz pierwszy regułę tę wykorzystano – pomocniczo – przy opracowywaniu budżetu państwa na 2014 r.

Jak informuje KPRM, reguła będzie monitorowana pod kątem:

1. realizacji jej celu głównego, czyli likwidacji strukturalnej nierównowagi fiskalnej,
2. przestrzegania limitu wydatkowego,
3. wprowadzenia do niej zmian – po 5 latach od dnia wejścia w życie tej nowelizacji lub po ewentualnej aktualizacji wysokości średniookresowego celu budżetowego, minister finansów dokona przeglądu funkcjonowania przepisów dotyczących ustalania kwoty wydatków publicznych oraz przedstawi rządowi informację o sposobie funkcjonowania reguły w procesie budżetowym, z rekomendacjami ewentualnych zmian.

Wdrożenie reguły oznacza także wypełnienie wymogów unijnych.

Źródło: KPRM