Uregulowanie zawarte w art. 54 ust. 5 ustawy o działalności leczniczej ma niewątpliwie na celu ochronę zakładów opieki zdrowotnej przed uczestnictwem w komercyjnym obrocie gospodarczym, prowadząc do wyeliminowania sytuacji, w których wskutek dokonania czynności prawnej pojawi się nowy wierzyciel takiego zakładu, uprawniony do dochodzenia należności od tego zakładu. Niewątpliwą intencją prawodawcy było wyeliminowania znanego z praktyki obrotu gospodarczego handlu tzw. wierzytelnościami szpitalnymi. Tak wynika z wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 3 listopada 2015 r. sygn. I ACa 232/15.
Sąd wskazał, że intencją prawodawcy było objęcie hipotezą art. 54 ust. 5 ustawy o działalności leczniczej relatywnie szerokiej grupy czynności prawnych, które prowadzić mogą - choćby na swoim finalnym etapie - do dokonania zmiany w osobie wierzyciela. Brak jest zatem podstaw, aby z zakresu tych czynności automatycznie wyłączyć umowę poręczenia.
W uzasadnieniu wyroku Sąd zwrócił również uwagę, na kontekst w jakim została zawarta umowa o współpracę o współpracy w zakresie zarządzania płynnością pomiędzy pozwanym szpitalem a powodową Spółką. Zgodnie z tą umową spółka poręczała istniejące i niewymagalne oraz przyszłe zobowiązania zakładów opieki zdrowotnej.
Sąd wskazał, że umowa poręczenia wzmacnia sytuację dłużnika i w zwykłych relacjach (np. przy dokonywaniu czynności bankowych) to dłużnik poszukuje i ostatecznie przedstawia wierzycielowi poręczyciela. W realiach sprawy sytuacja przedstawiała się w sposób odwrotny - to wierzyciel, już po zawarciu umowy o współpracę z pozwanym zakładem opieki zdrowotnej, poszukiwał poręczyciela. Sąd wskazał, że powodowa spółka jest w istocie podmiotem, którego działalność gospodarcza w stopniu znacznym koncentruje się na oferowaniu kontrahentom zakładów opieki zdrowotnej możliwości zawarcia umowy poręczenia, przy czym oferta taka dotyczy wielu wierzycieli, a następnie - w zamian za określoną w umowie prowizję - spełnia świadczenia obciążające zakład opieki zdrowotnej, wstępując tym samym w prawa zaspokojonego wierzyciela. Tego rodzaju relacja stwarza domniemanie faktyczne, iż poręczenie miało w istocie na celu dokonanie przejścia wierzytelności na powoda. Istotne znaczenie przy ocenie zamierzonego przez strony celu umowy o współpracę mają także ocena, czy w konkretnych okolicznościach faktycznych związanych z jej dokonaniem, może być ona wykorzystana dla osiągnięcia skutku w postaci zmiany wierzyciela z osoby, która jest bezpośrednim wierzycielem samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej na podmiot trudniący się profesjonalnie obrotem takim wierzytelnościami, wyspecjalizowany w przymusowym ich egzekwowaniu.
