Podstawowym aktem prawnym określającym działanie Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) jest ustawa o świadczeniach, która powołała do życia Fundusz jako państwową jednostkę organizacyjną posiadającą osobowość prawną oraz określa organizację, zadania i zasady sprawowania nadzoru nad Funduszem. Ponadto ustawa określa warunki udzielania, zakres, zasady i tryb finansowania świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, a także reguluje zasady podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Z kolei kwestie związane z organizacją Funduszu zostały szczegółowo określone w regulaminach organizacyjnych Centrali i oddziałów wojewódzkich Funduszu.

NFZ jest państwową jednostką organizacyjną posiadającą osobowość prawną. Organami Funduszu są: Rada Funduszu, Prezes Funduszu, rady oddziałów wojewódzkich Funduszu, dyrektorzy oddziałów wojewódzkich Funduszu.

Warto tu także dodać aspekt organizacyjny umiejscowienia pacjenta w strukturach NFZ. Zgodnie z przyjętą koncepcją każdy pacjent korzystający ze świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych jest przyporządkowany do oddziału wojewódzkiego Funduszu. Przynależność do konkretnego oddziału zależy od miejsca zamieszkania i zgłoszenia. Czasowa zmiana miejsca pobytu nie pociąga za sobą konieczności jednoczesnej zmiany oddziału Funduszu. Jeżeli jednak osoba zmienia miejsce zamieszkania na stałe, powinna powiadomić o tym płatnika składki, który dokona stosownej zmiany.

Do głównych zadań NFZ należy:

• określanie jakości i dostępności oraz analiza kosztów świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie niezbędnym dla prawidłowego zawierania umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej oraz refundacja kosztów świadczeń udzielonych ubezpieczonym;
• przeprowadzanie konkursów ofert, rokowań i zawieranie umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, a także monitorowanie ich realizacji i rozliczanie;
• finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych świadczeniobiorcom innym niż ubezpieczeni spełniającym kryterium dochodowe;
• wdrażanie, realizowanie, finansowanie, monitorowanie, nadzorowanie i kontrolo-wanie programów zdrowotnych;
• wykonywanie zadań zleconych, w tym finansowanych przez ministra właściwego do spraw zdrowia, w szczególności realizacja programów zdrowotnych;
• monitorowanie ordynacji lekarskich;
• promocja zdrowia;
• prowadzenie Centralnego Wykazu Ubezpieczonych;
• prowadzenie wydawniczej działalności promocyjnej i informacyjnej w zakresie ochrony zdrowia;
• koordynacja i refundacja kosztów świadczeń udzielonych ubezpieczonym w granicach Unii Europejskiej.

Kluczowym dokumentem Narodowego Fundusz Zdrowia jest roczny plan finansowy, ponadto istotnym dla bytu funkcjonowania narodowego płatnika jest Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 31 maja 2005 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia gospodarki finansowej Narodowego Funduszu Zdrowia (Dz.U.05.104.875 z dnia 14 czerwca 2005 r).

Podstawą opracowania planu finansowego NFZ są 3-letnie prognozy przychodów i kosztów (sporządzane przez Prezesa NFZ w porozumieniu z ministrem zdrowia i ministrem finansów) oraz projekty planów finansowych wysokości świadczenia pielęgnacyjnego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych oddziałów wojewódzkich.

Źródło: materiał powstał w ramach projektu "Innowacyjna i sprawna administracja" współfinansowanego ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, a realizowanego przez ZPP