W Polsce od ponad roku funkcjonuje zmodyfikowana formuła urlopów przeznaczonych dla rodziców po narodzinach dziecka. W kwietniu 2023 r. ojcowie zyskali indywidualne prawo do urlopu rodzicielskiego, niezależne od uprawnień matki dziecka (wcześniej jedyną możliwością wzięcia urlopu przez mężczyznę było przekazanie mu go przez kobietę). Został też wprowadzony dodatkowy 9-tygodniowy nieprzenaszalny urlop rodzicielski dla „drugiego rodzica” (czyli zazwyczaj ojca – jako „pierwszy rodzic” rozumiany jest ten, który pobiera większość urlopu rodzicielskiego, a zazwyczaj jest to matka). Zmiany te miały ułatwić mężczyznom decyzję o przerwaniu pracy na czas opieki nad dzieckiem, a w konsekwencji – wspierać równość kobiet i mężczyzn na rynku pracy.
Wśród ojców popularność urlopów rodzicielskich po tych zmianach wzrosła, ale nadal jest dość mała. W 2022 r. na 100 kobiet korzystających z urlopu rodzicielskiego przypadał tylko 1 mężczyzna. W 2023 r. było to ok. 6 mężczyzn. Wśród przyczyn niedecydowania się mężczyzn na urlopy związane z opieką nad dziećmi wymienia się przede wszystkim czynniki kulturowe oraz finansowe. Te pierwsze wynikają ze stereotypów dotyczących ról płciowych. Drugie wiążą się z tym, że mężczyźni często zarabiają więcej niż kobiety, zatem korzystanie przez nich z urlopu rodzicielskiego jest mniej opłacalne.
Eksperci zwracają uwagę, że mężczyźni częściej niż kobiety prowadzą własną działalność gospodarczą. Dla grupy wiekowej, w której narodziny dziecka są najbardziej powszechne (25-40 lat), odsetek prowadzących własną firmę wśród pracujących jest ok. 2 razy wyższy dla mężczyzn niż dla kobiet. W 2023 r. wyniósł on 21,9 proc. wśród mężczyzn i 11,1 proc. wśród kobiet. We wcześniejszych latach wśród kobiet utrzymywał się na zbliżonym poziomie, podczas gdy wśród mężczyzn był trend rosnący – z poziomu 18,7 proc. w 2019 r.
W przypadku prowadzenia własnej działalności nie ma możliwości skorzystania z urlopu rodzicielskiego jak to ma miejsce przy umowie o pracę. Można pobierać zasiłek odpowiadający urlopowi rodzicielskiemu, ale tylko pod warunkiem wcześniejszego opłacania dobrowolnych składek na ubezpieczenie chorobowe (i proporcjonalnie do ich zadeklarowanego poziomu).
Jak czytamy - zależność ze względu na płeć między korzystaniem z urlopów rodzicielskich a prowadzeniem własnej firmy działa w dwie strony. Mężczyźni rzadziej korzystają z tych urlopów, bo częściej prowadzą działalności gospodarcze. A kobiety rzadziej decydują się na prowadzenie firmy, bo częściej z góry planują swoją ścieżkę zawodową tak, by była łatwiejsza do pogodzenia z opieką nad dziećmi.
Źródło: PIE
