WSA w Poznaniu: odmawiając wydania zaświadczenia kwalifikacyjnego dla kandydatów do prowadzenia rodziny zastępczej, organ musi podać dokładną podstawę prawną swojej decyzji, nie ograniczając się do luźno wyrażonych obaw i uwag.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu rozpatrzył sprawę, która trafiła na wokandę wskutek skargi wniesionej przez małżonków ubiegających się o możliwość założenia niezawodowej rodziny zastępczej. Wcześniej skarżący uzyskali pozytywną wstępną kwalifikację oraz odbyli obowiązkowe szkolenie dla kandydatów na niezawodowe rodziny zastępcze, co zostało potwierdzone odpowiednimi świadectwami. W trakcie szkolenia skarżący poszukiwali dziecka, które chcieli wspólnie wychować, po czym przyznano im opiekę nad małoletnim urodzonym na terenie innego, odległego powiatu.
W dalszej kolejności, organizator pieczy zastępczej odmówił wydania zaświadczenia kwalifikacyjnego, udaremniając tym samym starania o utworzenie niezawodowej rodziny zastępczej. Przyczyną takiej decyzji były obawy ośrodka pomocy społecznej dotyczące motywacji kandydatów na rodziców zastępczych. Zarzucono im m.in. niewystarczającą wiedzę na temat biologicznej rodziny dziecka, a także chęć utrudniania dziecku kontaktów z nią, co miało przejawiać się w dążeniu do przysposobienia dziecka z odległego regionu Polski. Zarzucane rzekome zaprzeczenie idei rodzicielstwa zastępczego wywołało sprzeciw wśród kandydatów na rodzinę zastępczą. W treści skargi zarzucili oni nieuzasadnione uznanie, że skarżący nie chcą współpracować z organizatorem pieczy zastępczej i ośrodkiem adopcyjnym oraz mogą uniemożliwiać dziecku podtrzymywanie relacji z biologicznymi rodzicami, wynikające z niedokładnego rozpatrzenia materiału dowodowego, nieustalenia szeregu okoliczności.
Sąd uznał złożoną skargę za zasadną. W pierwszej części uzasadnienia swojego wyroku dokonał wykładni przepisów statuujących działalność niezawodowych rodzin zastępczych, odpowiadając na pytania wynikające z tematu. Sprawa dotyczyła przede wszystkim kwestii wydania zaświadczenia kwalifikacyjnego. Warunki jego wydania wskazuje art. 45 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, zgodnie z którym kandydaci na rodziców zastępczych muszą bezwzględnie spełnić dwa wymogi. Pierwszym z nich jest potwierdzone świadectwem ukończenie szkolenia organizowanego przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej lub prowadzonego przez ośrodek adopcyjny. Drugi warunek stanowi spełnienie kryteriów umieszczonych w art. 42 ust. 1-3 tej samej ustawy, tj. m.in. dawanie rękojmi należytego sprawowania pieczy zastępczej, fizyczna i psychiczna zdolność do pełnienia opieki, zapewnienie odpowiednich warunków bytowych czy niekaralność za umyślne przestępstwo. Nie ma wśród nich kwestii wywołujących w tej sprawie obawy po stronie organu.
W opisywanym przypadku, wszystkie powyższe przesłanki zostały spełnione i żadne formalne powody do odmowy wydania świadectwa kwalifikacyjnego nie zachodziły. W treści decyzji nie przytoczono żadnych podstaw prawnych takiego działania, ograniczając się do wyrażenia pewnych obaw dotyczących przyszłych okoliczności wykonywania pieczy zastępczej w razie jej powierzenia. Sąd uznał jednak, że tak długo jak wątpliwości nie mieszczą się w zakresie przesłanek ustawowych, nie mogą być podstawą działania w stosunku do obywatela. Akt w sprawie indywidualnej - jak przypomniał Sąd - wymaga szczegółowego uzasadnienia podjętego rozstrzygnięcia (czego w tym przypadku zabrakło), zaś organy każdorazowo mają obowiązek działać na podstawie i w granicach prawa. W przypadku, gdy kandydaci do funkcji rodziców zastępczych nie otrzymują zaświadczenia, o jakie się ubiegają, muszą móc poznać tego przyczynę wyrażoną w przepisach prawa. Uzasadnienie w oparciu o okoliczności nieujęte w tych przepisach jest niedopuszczalne.
Mając to na uwadze, sąd uchylił zaskarżony akt.
Wyrok WSA w Poznaniu z 10 października 2024 r. (sygn. II SA/Po 456/24)
Źródło: CBOSA
