W przypadku odmowy przez osoby zobowiązane, zawarcia umowy w przedmiocie wysokości opłaty za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej, wysokość opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej ustala organ gminy w decyzji administracyjnej.

W tym zakresie należy jednak rozróżnić dwie sytuacje.

Pierwszą - uregulowaną w art. 61 ust. 2d u.p.s. - gdy osoby zobowiązane odmawiają zawarcia umowy, o której mowa w art. 103 ust. 2, ale godzą się na przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego. W takim przypadku wysokość ich opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej ustala się z uwzględnieniem ograniczeń, o których mowa w ust. 2 pkt 2 i art. 103 ust. 2 ustawy.

Natomiast druga sytuacja - do której nawiązuje art. 61 ust. 2e u.p.s. - wiąże się z odmową zawarcia umowy, wskazanej w art. 103 ust. 2, a także z niewyrażeniem zgody na przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego. W takich okolicznościach, wysokość opłaty obciążającej zobowiązanego stanowi różnica między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatą wnoszoną przez mieszkańca domu
i opłatami wnoszonymi przez inne osoby obowiązane, o których mowa w ust. 1 pkt 2.

Z przywołanych przepisów wynika zatem, że w ostatniej ze wskazanych sytuacji, przy ustaleniu wysokości opłaty znajdzie zastosowanie tylko kryterium dochodowe. W przypadku natomiast osoby, która odmówiła zawarcia umowy w trybie art. 103 ust. 2 u.p.s., ale jednocześnie wyraziła zgodę na przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego, przy ustalaniu wysokości opłaty obciążającej daną osobę, organy gminy winny uwzględnić nie tylko kryterium dochodowe, określone w art. 61 ust. 2 pkt 2 u.p.s., lecz także możliwości osoby zobowiązanej, przez które należy rozumieć zdolność do ponoszenia obciążeń finansowych związanych z pobytem krewnego/małżonka w domu pomocy społecznej, w perspektywie sytuacji osobistej, zdrowotnej, rodzinnej i majątkowej osoby zobowiązanej.

Źródło: CBOSA