Ruszyła ogólnoświatowa kampania przeciwko przemocy ze względu na płeć. Potrwa 16 dni – od 25 listopada, czyli Międzynarodowego Dnia Przeciw Przemocy Wobec Kobiet do 10 Grudnia – Międzynarodowego Dnia Praw Człowieka.

„Kampania jest sposobnością do podkreślenia, jak ważna jest ochrona ofiar przemocy, czyli osób, których godność została szczególnie naruszona, bez względu na formę, motywację czy przyczynę” – mówił Marcin Wiącek, Rzecznik Praw Obywatelskich.

Przemoc seksualna

Przemoc seksualna to każdy rodzaj zachowania skutkującego niechcianym kontaktem w sferze seksualnej. Osoba stosująca ten rodzaj przemocy ma na celu poniżenie drugiej osoby i odebranie jej godności. Przemoc seksualna może przybierać różne formy: fizyczną, werbalną, pozawerbalną. 

To przemoc związana z przekroczeniem granic w sferze seksualnej: gwałt, usiłowanie gwałtu, molestowanie seksualne, wykorzystywanie osób niepełnosprawnych intelektualnie/fizycznie, stręczycielstwo, wykorzystywanie dzieci, zmuszanie do prostytucji (w tym handel ludźmi w celu seksualnym), niechciane komentarze o kontekście seksualnym, wymuszenie dokonania aborcji, odmowa użycia antykoncepcji lub ochrony przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, małżeństwo z nieletnim.

Aby pomóc ofiarom przemocy w rodzinie konieczne jest:

• utworzenie odpowiedniej liczby łatwo dostępnych i oferujących bezpieczne zakwaterowanie schronisk dla ofiar;
• opracowanie jasnych i jednolitych standardów dotyczących zapewniania miejsc schronienia ofiarom przemocy oraz zapewnienie szkoleń dla personelu tych obiektów
• zwiększenie liczby i/lub oferowanych miejsc w specjalistycznych placówkach schronienia dedykowanym ofiarom na terenie całego kraju,
• zapewnienie sprawiedliwego dostępu do miejsc bezpiecznego schronienia dla wszystkich będących ofiarami wszystkich formy przemocy.

Zmiany wynikające z nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie

Zmiana obowiązująca

Sprawca przemocy fizycznej zagrażającej życiu lub zdrowiu domowników bezzwłocznie opuści mieszkanie . 

Zmiany projektowane

• Zmiana tytułu ustawy i zastąpienie pojęcia „przemocy w rodzinie” „przemocą domową”. Zapewnia to właściwe spojrzenie na jednostkę jej doświadczającą, a nie rodzinę jako taką, w której przemoc występuje.
• Objęcie definicją przemocy domowej także przemocy ekonomicznej.
• Uznania za osobę stosującą przemoc nie tylko „członka rodziny” w rozumieniu Kodeksu karnego, ale także byłych osób bliskich, z którymi ofiara nie mieszka.

Przemoc w rodzinie

Przemoc w rodzinie to jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.

Wyniki badań wskazują, że ok. 85-90% Polaków uznaje przypadki przemocy w rodzinie za nieakceptowalne. Dowodzą one pozytywnego trendu zmian w percepcji przemocy w rodzinie jako zjawiska negatywnego. Nadal jednak blisko 10% społeczeństwa (ok. 3 mln osób) uznaje za normalne pewne zachowania przemocowe, co uzasadnia kontynuowanie działań zwiększających świadomość społeczną na temat zjawiska przemocy w rodzinie.

Sprawozdanie z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie wskazuje, że liczba osób dotkniętych przemocą w rodzinie w 2020 r. wynosiła 207 045. Z dostępnych danych wynika, że sama tylko Policja wypełniła 72 601 formularzy „Niebieska Karta”, które mają pomóc w zwalczaniu tego zjawiska, a przecież uprawnione są do tego również inne instytucje. Niestety, wiele przypadków przemocy nie jest w ogóle zgłaszanych. Należy także dodać, że wszelkiego rodzaju przemoc dotyka kobiety w nieproporcjonalnie większym stopniu niż mężczyzn. Jak wskazują policyjne i sądowe statystyki kobiety stanowią prawie 90% dorosłych ofiar przemocy w rodzinie. Mężczyźni stanowią natomiast większość wśród sprawców.

Przemoc domowa

Rzecznik Praw Obywatelskich zapewnia o przywiązaniu do idei stworzenia kompleksowego i efektywnego systemu ochrony przed przemocą domową, gwarantującego, że wszystkie osoby jej doświadczające uzyskają niezbędne wsparcie, a sprawcy przemocy w związkach bliskich – w jakiejkolwiek jej formie: psychicznej, fizycznej, seksualnej czy ekonomicznej – nie unikną kary.

Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka

Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych. Art. 30 Konstytucji RP.

Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji oraz w innych aktach normatywnych. Art. 208 Konstytucji RP.

Źródło: RPO