Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach ocenił, że przepisy art. 12 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o kierujących pojazdami są ewidentnie niezgodne z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie, w jakim pozbawiają osoby uprzednio posiadające uprawnienia do kierowania konkretnymi rodzajami pojazdów prawa do odzyskania dokumentu potwierdzającego posiadanie tego rodzaju uprawnień odnośnie pojazdów mechanicznych, co do których nie orzeczono wobec nich środka karnego w postaci zakazu ich prowadzenia.
Sąd w całości podzielił pogląd przedstawiony przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 8 marca 2017 r. II SA/Po 1034/16, uznając za własną szczegółową argumentację prawną przedstawioną w uzasadnieniu tego orzeczenia.
Po pierwsze Sąd wskazał, że z punktu widzenia obywatela różnica pomiędzy orzeczonym przez sąd powszechny wobec niego środkiem karnym w postaci zakazu kierowania pojazdami mechanicznymi (wszelkimi bądź określonego rodzaju), a odmową zwrotu bądź wydania dokumentu potwierdzającego posiadanie uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi jest stosunkowo niewielka. W ocenie WSA oba te rozstrzygnięcia uniemożliwiają bowiem legalne korzystanie w charakterze kierującego pojazdem z ww. dróg – jedyna różnica sprowadza się do rodzaju sankcji za sprzeczne z prawem kierowanie pojazdem mechanicznym, jako że naruszenie zakazu sądowego stanowi przestępstwo z art. 244 Kodeksu karnego, a kierowanie pojazdem mechanicznym bez dokumentu potwierdzającego posiadanie uprawnień do kierowania jest wykroczeniem stypizowanym w art. 94 § 1 Kodeksu wykroczeń.
Powyższe zdaniem Sądu oznacza, że przepisy art. 12 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy – jakkolwiek wprost stanowią jedynie o odmowie wydania (zwrotu) danej osobie dokumentu potwierdzającego posiadanie uprawnień do kierowania pojazdami, dla kierowania którymi wymagana jest określona kategoria prawa jazdy – faktycznie ustanawiają swoistą sankcję administracyjną, polegającą na uniemożliwieniu osobie, co do której sąd powszechny orzekł zakaz kierowania pojazdami mechanicznymi określonego rodzaju, kierowania w ruchu na drogach publicznych oraz położonych w strefach zamieszkania i w strefach ruchu także pojazdami mechanicznymi innymi niż te, które objęte były orzeczonym przez sąd środkiem karnym, a de facto wszelkimi pojazdami mechanicznymi, za wyjątkiem tych dla których wymagana jest kategoria prawa jazdy T.
Przepisy zawarte w art. 12 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy mają zatem według WSA zdecydowanie inny charakter od regulacji zawartej w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy, do której się odwołują, albowiem ten ostatni przepis nie wprowadza dla adresata tej normy jakichkolwiek dodatkowych dolegliwości, a jedynie stanowi o sposobie wykonania na gruncie przepisów prawa administracyjnego prawomocnego orzeczenia sądu karnego w zakresie wymierzonego środka karnego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych.
Wojewódzki Sąd wskazał, że art. 12 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o kierujących narusza zasadę zakazu ponownego karania za to samo zdarzenie, to jest zasadę ne bis in idem, która wprawdzie wprost nie jest wyrażona w przepisach Konstytucji, jednakże jest wywodzona z zasady demokratycznego państwa prawa (art. 2 Konstytucji) i jej obowiązywanie w polskim porządku konstytucyjnym jest niekwestionowane. Jak przypomniał Sąd, podwójne (wielokrotne) karanie tej samej osoby za ten sam czyn stanowi naruszenie zasady proporcjonalności reakcji państwa na niepodporządkowanie się przez obywatela obowiązkowi prawnemu (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 listopada 2004 r. w sprawie K 18/03). Ponadto według WSA należy przy tym przyjąć szerokie rozumienie zasady ne bis in idem – obejmujące nie tylko przypadki zbiegu odpowiedzialności za czyny sankcjonowane z mocy prawa karnego, ale też przypadki zbiegu odpowiedzialności za czyny sankcjonowane z mocy prawa karnego i innych przepisów prawa publicznego, w szczególności prawa administracyjnego, jeśli przewidują one środki o charakterze represyjnym (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 kwietnia 2008 r. w sprawie P 26/06).
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 18 listopada 2020 r., II SA/Ke 695/20
Źródło: CBOSA
