Powiat, jako ukształtowana historycznie wspólnota, definiuje swoją trwałość przede wszystkim poprzez więzi społeczne utrwalone za pośrednictwem występującego na jego terenie dziedzictwa oraz poprzez działalności kulturotwórcze – stwierdzili zgodnie uczestnicy Zgromadzenia Ogólnego Związku Powiatów Polskich.

Jak czytamy w stanowisku Zgromadzenia Ogólnego ZPP, istotny wpływ na stan dziedzictwa oraz na kreowanie rozwoju opartego o to dziedzictwo mają działające na terenie powiatu instytucje muzealne oraz inne instytucje kultury pamięci. Chodzi zarówno o te instytucje, których bezpośrednim organizatorem lub współorganizatorem jest dany samorząd powiatowy, jak również o te, których organizatorem jest inna jednostka samorządu terytorialnego, rząd, Kościół, podmiot gospodarczy, a przede wszystkim podmioty społeczeństwa obywatelskiego.

Znaczenie muzeów i instytucji kultury pamięci

Starostowie i prezydenci miast na prawach powiatów podkreślili, że choć potencjał muzeów i instytucji kultury pamięci jest wciąż nie w pełni rozpoznany w zakresie tworzenia różnorodnych korzyści społeczno-ekonomicznych, to ich znaczenie dla zarządzania dziedzictwem i dla rozwoju lokalnego jest oczywistością.

- Są one bowiem częścią otaczającego je pejzażu kulturowego, wpływają na jego kształtowanie, podnosząc jednocześnie odpowiedzialność za niego. Wspólnie, stanowią istotny element fizycznego, naturalnego, społecznego i symbolicznego środowiska człowieka. Tym samym, zakres ich oddziaływania w środowisku lokalnym ma w obecnym czasie charakter interdyscyplinarny. To właśnie muzea gromadzą, chronią i eksponują powierzone im, powiązane z otoczeniem, zabytki dziedzictwa -  czytamy w stanowisku.

Co więcej, muzea i instytucje kultury pamięci przyczyniają się do kształtowania świadomości, wiedzy i wartości pejzażu kulturowego, a ich autorytet i możliwości czynią z nich lokalne ośrodki oddziaływania społecznego i gospodarczego. Stanowią one ważne miejsca spotkań, lokalne symbole i źródła poczucia tożsamości mieszkańców, a często wręcz powód do dumy.

Szereg korzyści

Na tym jednak nie koniec. Z perspektywy prowadzonej na terenie powiatu polityki kulturalnej i szerszej strategii rozwoju lokalnego bądź regionalnego, instytucje te zaczynają odgrywać istotną rolę w kształtowaniu jakości życia, definiowania lokalnej tożsamości, integrowania i edukowania mieszkańców, a także przyciągania turystów i tworzenia pozytywnego wizerunku miejsca. Mogą stanowić istotne narzędzie w procesie rewitalizacji obszarów zdegradowanych lub problemowych (dzielnice śródmiejskie, tereny poprzemysłowe, powojskowe, wiejskie).

Muzea a rozwój lokalny

Podczas tworzenia stanowiska starostowie i prezydenci miast na prawach powiatu oparli się na wynikach badań. Wiele z nich wykazało, jak postawy samorządów mogą katalizować lub hamować potencjalny wkład muzeów w rozwój lokalny, także pod względem ekonomicznym, niezależnie od statusu muzeów. Nic więc dziwnego, że samorządowcy chcą skorzystać rekomendacji proponowanych przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) oraz Międzynarodową Radę Muzeów (ICOM) w zakresie:

• wykorzystania potencjału muzeów dla zwiększenia lokalnego rozwoju gospodarczego,
• wykorzystania znaczenia muzeów na potrzeby rewitalizacji miast i rozwoju społeczności,
• wzmocnienia kulturowej świadomości i społecznej kreatywności,
• promowania muzeów jako miejsc integracji, zachowania zdrowia i dobrostanu,
• określenia roli muzeów w rozwoju lokalnym.

Edukacja obywatelska

- Jako przedstawiciele wspólnot lokalnych, reprezentujących samorządy terytorialne, które ze swej istoty poczuwają się do odpowiedzialności za rozwój cywilizacyjny naszego państwa, wskazujemy, że wszystkie wymienione i cytowane przez nas czynniki rozwoju powinny w obecnej sytuacji Polski odnosić się do działalności na polu edukacji i wychowania, w tym zwłaszcza wychowania obywatelskiego – czytamy dalej.

Kierunki działania

Realizacji stanowiska Zgromadzenia Ogólnego Związku Powiatów Polskich ma służyć w szczególności kontynuacja zaangażowania ZPP w działania związane z instytucjonalizacją Karty Solidarności, a zwłaszcza aktywny udział w działalności Konferencji „Dziedzictwo i Rozwój” – Stałym Forum Muzeów i Samorządu Terytorialnego.