Wpisy na Twitterze, które w sposób wysoce obraźliwy określają osoby prezentujące odmienne poglądy polityczne, uzasadniają odwołanie ze stanowiska dyrektora szkoły na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 2 Prawa oświatowego – takie wnioski wynikają z niedawnego wyroku NSA.

W omawianej sprawie niezwykle istotne są ustalenia stanu faktycznego, w którym to skarżąca publikowała obraźliwe posty w serwisie Twitter na przestrzeni co najmniej dwóch lat. Komentarze dotyczyły oceny sytuacji politycznej w Polsce i odznaczały się mową potoczną z wyrażeniami obraźliwymi, których sens oddaje pogardliwy stosunek do przedstawicieli nieaprobowanej opcji politycznej.

Wpisy skarżącej zostały w pierwszej kolejności zauważone przez uczniów kierowanej przez nią szkoły, a zgromadzone w aktach sprawy komentarze nie budziły żadnych wątpliwości co do osoby autora, których treść w oczywisty sposób zaprzecza jakiejkolwiek tolerancji wobec osób mających odmienne zapatrywania.

W konsekwencji zachowań skarżącej, burmistrz miasta wydał zarządzenie w przedmiocie odwołania jej ze stanowiska dyrektora szkoły. Podstawę odwołania stanowił art. 66 ust. 1 pkt 2 Prawa oświatowego, dotyczący „szczególnie uzasadnionych przypadków” odwołania dyrektora szkoły.

Właśnie to zarządzenie było przedmiotem zaskarżenia do sądu administracyjnego.

Sądy administracyjne obydwu instancji oddaliły skargi w sprawie, uznając tym samym zasadność odwołania dyrektora, lecz niezwykle istotne jest uzasadnienie prawne sporządzone przez NSA.

Po pierwsze sąd wywiódł, że pojęcie „szczególnie uzasadnionego przypadku” oznaczać może albo nagłe zdarzenie powodujące konieczność niezwłocznego przerwania czynności dyrektora albo naruszenie prawa przez dyrektora, czy inne jego zachowania (nawet niezawinione), które muszą być na tyle istotne, że mogą prowadzić do destabilizacji działalności placówki oświatowej lub zagrażać interesowi publicznemu. Zatem „szczególnie uzasadnione przypadki” to takie, które powodują, że nie można czekać z odwołaniem dyrektora, lecz decyzja o pozbawieniu funkcji kierowniczej musi być podjęta natychmiast.

W ocenie NSA, nie budzi najmniejszych wątpliwości, że jednymi z podstawowych zasad (wartości) kształtujących system oświaty w Polsce jest przestrzeganie m.in. zasady tolerancji, sprawiedliwości i wolności (preambuła do Prawa oświatowego). Obowiązkiem nauczyciela jest takie wychowywanie i kształcenie uczniów, aby również poprzez własny przykład wspierać te wartości.

Sąd wskazał również na obowiązki nauczyciela określone w art. 6 pkt 4 i 5 Karty Nauczyciela, tj. kształcenie i wychowywanie młodzieży w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji RP, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka oraz dbanie o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów.

Zatem okazywanie wyraźnych preferencji politycznych przez nauczyciela w zakresie wykonywania swojej pracy z okazywaniem braku szacunku dla osób o odmiennych poglądach stanowi zaprzeczenie ww. obowiązków.

Skarżąca będąc dyrektorem szkoły, jak również nauczycielem, powinna mieć pełną świadomość, że sprawowana przez nią funkcja pociąga za sobą przede wszystkim potrzebę eksponowania podwyższonych standardów kultury osobistej. Dyrektor szkoły ponosi bowiem odpowiedzialność za kierowaną przez siebie placówkę i jest postrzegany jako przykład postępowania przez uczniów, nauczycieli i pracowników danej szkoły.

Bez wątpienia publiczne prezentowanie przez dyrektora szkoły niewłaściwego, pogardliwego stosunku do innych osób zaprzecza misji wychowawczej oraz edukacyjnej placówki, którą kieruje.

O ile dyrektor szkoły ma prawo do posiadania własnych przekonań politycznych, o tyle nie powinien w ostentacyjnych ich prezentować. Takie zachowanie nie jest do pogodzenia z wartościami nakazanymi w Prawie oświatowym i Karcie Nauczyciela.

Kierowanie szkołą przez dyrektora, który w sposób w pełni świadomy nie przestrzega jednych z podstawowych wartości systemu nauczania w Polsce, jakimi są szacunek do innych osób, tolerancja i w jakim kierunku kształtowanie postaw uczniów, może oznaczać potrzebę działania na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 2 Prawa oświatowego.

Reasumując, zdaniem NSA takie zachowania mogą zarówno prowadzić do destabilizacji funkcjonowania szkoły publicznej, a osoba sprawująca funkcję kierowniczą utraciła zdolność wykonywania powierzonej jej funkcji z przyczyn etycznych.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14.03.2023 r., sygn. III OSK 7365/21, orzeczenie prawomocne

Źródło: orzeczenia.nsa.gov.pl