W roku 2020 i 2021 resort edukacji przewidział szczególne zasady obsadzania stanowisk dyrektorów szkół i placówek.
Mowa o odpowiednio §11 h i §11 ha rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, wydanego na podstawie art. 30c ustawy – Prawo oświatowe.
Przepisy te umożliwiały przedłużenie powierzenia stanowiska dyrektorowi albo powierzenie pełnienia obowiązków dyrektora wicedyrektorowi albo przedłużenie powierzenia pełnienia obowiązków dyrektora, na wskazane okresy.
Powyższa kwestia stała się jednak przedmiotem wątpliwości jakie pojawiły się pobocznie na kanwie sprawy zapadłej przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Gdańsku w wyroku z 10 lutego 2022 r. (sygn. III SA/Gd 686/21).
Jak wskazał WSA upoważnienie ustawowe z art. 30c ustawy - Prawo oświatowe zawiera wyliczenie przedmiotów dopuszczonych do regulacji w drodze rozporządzenia po słowach: "w szczególności", które zwykle oznacza przykładowe wyliczenie. W przypadku analizowanego przepisu jest jednak zdaniem Sądu inaczej, gdyż przed słowami "w szczególności" brak jest jakiegokolwiek przedmiotowego wskazania zakresu upoważnienia ustawowego. W analizowanej regulacji użyto bowiem sformułowania o "wyłączeniu stosowania niektórych przepisów ustawowych" - bez ogólnego określenia, jakich kwestii miałyby dotyczyć te "niektóre przepisy ustawowe", których stosowanie minister mógłby wyłączyć. Gdyby zatem brak było wyliczenia zawartego po słowach "w szczególności" mielibyśmy do czynienia z upoważnieniem blankietowym, pozwalającym prawodawcy niższego szczebla odmiennie i to całościowo uregulować w formie rozporządzenia materię regulowaną ustawowo.
Brak szczegółowych wytycznych dotyczących treści rozporządzenia wydanego na podstawie upoważnienia, zawartego w art. 30c ustawy - Prawo oświatowe nakazuje, zdaniem WSA przyjęcie, że minister uprawniony jest w powyższym zakresie do dokonania wyłącznie regulacji niezbędnych dla realizacji celu wskazanego w art. 30b ustawy Prawo oświatowe. Celem tym jest zapewnienie bezpiecznego działania jednostek systemu oświaty w sytuacji istnienia nadzwyczajnych okoliczności zagrażających życiu lub zdrowiu dzieci i młodzieży.
Regulacje zawarte w przepisach §11 ha rozporządzenia (a także §11 h), dotyczące kwestii związanych z pełnieniem obowiązków dyrektora jednostki oświatowej w sposób oczywisty w ocenie Sądu nie wiążą się z materią postępowania rekrutacyjnego, oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów, przeprowadzania egzaminów, organizacją roku szkolnego ani organizacją pracy jednostek oświatowych.
Jak podsumował Sąd gdyby procedura zmierzająca do obsady stanowiska dyrektora (powierzenia obowiązków dyrektora) miała zostać zawarta w rozporządzeniu, delegacja ustawowa musiałaby zawierać szczegółowe upoważnienie do dokonania regulacji w tym właśnie zakresie. Dodatkowo wprowadzenie w drodze rozporządzenia szczególnej regulacji dotyczącej pełnienia obowiązków dyrektora, przy niewyłączeniu stosowania przepisów ustawowych o trybie konkursowym, prowadziłoby do równoległego stosowania w omawianym zakresie dwóch mechanizmów proceduralnych: konkursowego i szczególnego - regulowanego rozporządzeniem. Sąd uznał to za niedopuszczalne, wobec braku jakichkolwiek kryteriów wyboru jednego z tych trybów przez organ prowadzący.
Warto także dodać, że w celu uniknięcia dalszych wątpliwości w tym zakresie, resort edukacji w rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2096) zaprojektował przepis zgodnie z którym obsadzenie stanowiska dyrektora jednostki systemu oświaty przed dniem 2 września 2021 r. na podstawie przepisów wydanych na podstawie art. 30c ustawy – Prawo oświatowe, zachowuje moc.
Źródło: CBOSA, orzeczenie nieprawomocne
