W sprawach dyscyplinarnych nauczycieli orzekają komisje pierwszej i drugiej instancji.
Komisje pierwszej instancji działają przy wojewodach, dla nauczycieli wszystkich szkół na terenie województwa. Natomiast drugą instancją w sprawach dyscyplinarnych nauczycieli jest odwoławcza komisja dyscyplinarna przy ministrze właściwym do spraw oświaty i wychowania, a w sprawach dyscyplinarnych nauczycieli szkół artystycznych - odwoławcza komisja dyscyplinarna przy ministrze właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, powołane do rozpatrywania odwołań od orzeczeń komisji dyscyplinarnych pierwszej instancji.
Od prawomocnych orzeczeń odwoławczych komisji dyscyplinarnych przy ministrze właściwym do spraw oświaty i wychowania oraz przy ministrze właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w sprawach dyscyplinarnych stronom przysługuje odwołanie do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania obwinionego sądu apelacyjnego - sądu pracy i ubezpieczeń społecznych w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem. Odwołanie od orzeczenia Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej dla Nauczycieli wniesione po upływie terminu czternastodniowego, Sąd Najwyższy pozostawia bez rozpoznania (Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 22 stycznia 1997 r., III SZ 5/96).
Do rozpatrzenia odwołania stosuje się przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o apelacji. Natomiast od orzeczenia sądu apelacyjnego kasacja nie przysługuje.
Komisje dyscyplinarne są niezawisłe w zakresie orzecznictwa dyscyplinarnego.
Członków komisji powołuje się na okres kadencji trwającej 4 lata spośród mianowanych nauczycieli zatrudnionych w przedszkolach, szkołach i innych placówkach wymienionych w art. 1 ust. 1 ustawy. Członkami komisji mogą być również nauczyciele zatrudnieni w urzędach organów administracji rządowej na stanowiskach wymagających kwalifikacji pedagogicznych. Członków komisji, w tym przewodniczącego i jego zastępców, powołuje, odwołuje i ustala ich liczbę oraz funkcje, wojewoda lub właściwy minister, przy którym ta komisja działa, w porozumieniu ze związkom zawodowymi zrzeszającymi nauczycieli. Kandydatów wraz z podaniem uzasadnienia zgłaszają organy administracji rządowej lub samorządowej oraz rady pedagogiczne szkół. Kandydaci powinni uzyskać pozytywną opinię rady pedagogicznej szkoły, w której są zatrudnieni. Obowiązek uzyskania opinii rady pedagogicznej nie dotyczy nauczycieli zatrudnionych w urzędach organów administracji rządowej na stanowiskach wymagających kwalifikacji pedagogicznych. Liczba członków komisji powinna być taka, żeby zapewniała sprawne i wnikliwe rozpatrywanie spraw.
Członka komisji można odwołać przed upływem kadencji tylko na jego wniosek. Członek komisji nie może pełnić swoich obowiązków, jeżeli przeciwko niemu toczy się postępowanie karne lub dyscyplinarne; w razie gdy wszczęte postępowanie zakończy się prawomocnym orzeczeniem skazującym, członek komisji traci mandat z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. Członek komisji traci również mandat, gdy w jego zatrudnieniu zajdą zmiany powodujące utratę warunków do powołania na członka komisji. Członek komisji przechodzący w czasie trwania kadencji komisji na emeryturę lub rentę zachowuje mandat do końca kadencji.
W razie zmniejszenia się składu komisji można dokonać jego uzupełnienia w czasie trwania kadencji komisji. Mandat nowego członka komisji wygasa z upływem jej kadencji. Członkowie komisji pełnią swoje obowiązki do czasu powołania nowej komisji.
Na członków komisji należy powoływać nauczycieli, cieszących się autorytetem, o wysokich walorach moralnych oraz posiadających co najmniej pięcioletni staż pracy pedagogicznej w szkole. Nie można pełnić obowiązków członka komisji dłużej niż przez dwie kolejne kadencje.
Komisja pierwszej instancji orzeka w składzie trzyosobowym. Komisja drugiej instancji orzeka w składzie:
1) trzech członków, gdy komisja pierwszej instancji wydała orzeczenie o ukaraniu karą nagany z ostrzeżeniem, zwolnienia z pracy, zwolnienie z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczycielskim w okresie 3 lat od ukarania;
2) pięciu członków, gdy komisja pierwszej instancji wydała orzeczenie o ukaraniu karą wydalenia z zawodu nauczyciela.
3. Przewodniczącym składu orzekającego jest przewodniczący komisji albo wyznaczony przez niego zastępca. Do składu orzekającego, o którym powyżej w pkt 1, powinien wchodzić co najmniej jeden nauczyciel tego samego typu szkoły, w której zatrudniony jest obwiniony, a do składu, o którym mowa w pkt 2, co najmniej dwóch nauczycieli. Do składu orzekającego komisji nie mogą być wyznaczeni członkowie, którzy poprzednio brali udział w sprawie w jakimkolwiek charakterze.
Przewodniczący komisji kieruje pracami komisji, a w szczególności:
1) zaznajamia się z każdą sprawą wpływającą do komisji,
2) ustala składy orzekające, powołuje przewodniczącego składu, jeżeli sam nie przewodniczy składowi, oraz wyznacza termin pierwszego posiedzenia składu,
3) zapewnia szybki i sprawny przebieg postępowania dyscyplinarnego, a także zgodność postępowania z obowiązującymi przepisami.
W razie niemożności pełnienia obowiązków przez przewodniczącego komisji przez okres dłuższy niż dwa miesiące, organ, przy którym działa komisja, powierza pełnienie obowiązków przewodniczącego jednemu z jego zastępców na czas niezbędny dla prawidłowego działania komisji.
