Zgodnie z ustawą o systemie oświaty wicekuratorów oświaty powołuje i odwołuje wojewoda na wniosek kuratora oświaty (art. 30 ust. 4 ustawy).

W tym brzmieniu przepis obowiązuje od 1997 r. Przed nowelizacją, organem powołującym i odwołującym wicekuratorów oświaty, był Minister Edukacji Narodowej na wniosek kuratora oświaty.

W przypadku, gdy na stanowisko wicekuratora oświaty zostaje powołana osoba, z którą w chwili powołania, łączy z kuratorium stosunek pracy np. na stanowisku wizytatora, nie dochodzi wówczas do przekształcenia rodzaju stosunku pracy, w stosunek pracy z powołania. Powołanie powoduje dla takiej osoby, jedynie zmianę zakresu obowiązków i wysokości wynagrodzenia. Natomiast odwołanie takiej osoby ze stanowiska wicekuratora, nie jest w tym przypadku równoznaczne z wypowiedzeniem stosunku pracy (Wyrok SN z 26 lipca 2011 r., I PK 26/2011, LexPolonica nr 3872600).

W przypadku odwołania kuratora oświaty, wojewoda z dniem odwołania kuratora, powierza pełnienie jego obowiązków wicekuratorowi oświaty. (art. 30 ust. 1 zd. 2 ustawy)

Zdaniem doktryny powierzenie pełnienia obowiązków odwołanego kuratora oświaty, wicekuratorowi jest obligatoryjne i oznacza przekazanie wicekuratorowi, z mocy samego prawa, wszystkich zadań i kompetencji, przypisanych kuratorowi oświaty, włącznie z prawem wydawania decyzji administracyjnych (nie jest wymagane przy tym żadne dodatkowe upoważnienie). Jednocześnie oznacza to, że powołanie co najmniej jednego stanowiska kuratora jest wymagane ustawowo. (M. Plich, Ustawa o systemie oświaty)