Do wyłącznej właściwości rady gminy należy podejmowanie uchwał w sprawach herbu gminy, nazw ulic i placów będących drogami publicznymi lub nazw dróg wewnętrznych.

Uchwała o nadaniu nazwy konkretnej ulicy ma nieograniczony krąg adresatów, jest zatem uchwałą o charakterze generalnym. Adresatami tymi są wszyscy, którzy muszą posługiwać się tą nazwą i zmieniać adres zamieszkania, miejsce prowadzenia działalności gospodarczej czy też miejsce położenia nieruchomości w dokumentach, rejestrach i ewidencjach urzędowych. Konieczność aktualizowania adresu jest niekiedy objęta także systemem sankcji administracyjnych. Nazwa ulicy jest tym samym także elementem realizacji praw i obowiązków publicznych, a takie prawa i obowiązki muszą mieć podstawę normatywną powszechnie obowiązującą.

Ustawa o samorządzie gminnym daje radzie gminy podstawę do podejmowania uchwał o nadaniu nazwy ulicom i jest to podstawa wyraźnie określona, uprawniająca do podejmowania takich uchwał przez organ stanowiący, i to na zasadzie wyłączności, zamieszczona w przepisach samej ustawy ustrojowej. Zaskarżona w niniejszej sprawie uchwała rady gminy w sprawie zmiany nazwy ulic została niewątpliwie podjęta przez organ właściwy, w ramach przyznanych temu organowi kompetencji szczegółowej do stanowienia prawa miejscowego.

W ocenie sądu, analiza procedury podjęcia zaskarżonej uchwały prowadzi do konkluzji o istotnych naruszeniach prawa mogących mieć wpływ na interes prawny skarżących w niniejszej sprawie. Główny zarzut skargi sprowadzał się do kwestii pominięcia skarżących w przeprowadzonych konsultacjach społecznych w związku z nadaniem nazw ulic w miejscowości.

W obowiązującym obecnie w Polsce porządku prawnym istnieją dwie zasadnicze podstawy prawne przeprowadzenia konsultacji w gminach: Europejska Karta Samorządu Lokalnego oraz ustawa o samorządzie gminnym.

Zdaniem sądu w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę, biorąc pod uwagę treść przepisów regulujących ustrój samorządu terytorialnego oraz art. 3 ust. 1 EKSL, na który powołują się skarżący - należy uznać, że nadanie nazwy ulicy należy do istotnych zagadnień mających wpływ na funkcjonowanie społeczności lokalnej, w związku z czym zasadne jest przeprowadzenie odpowiednich konsultacji z mieszkańcami. Tym niemniej, skoro istnieją wątpliwości natury prawnej co do konieczności ich przeprowadzenia, samo nieprzeprowadzenie konsultacji trudno traktować jako uchybienie skutkujące koniecznością stwierdzenia nieważności uchwały. Wymogu takiego nie da się natomiast z całą pewnością wywieść z treści ustawy o samorządzie gminnym, która w tych sprawach wprowadza jedynie konsultacje fakultatywne. Nie oznacza to jednak deprecjacji znaczenia konsultacji społecznych w procesie podejmowania uchwał w sprawie nazw ulic i placów. Zaniechanie przez organ gminy przeprowadzenia konsultacji wymaga podania (w uzasadnieniu uchwały) przyczyny, z powodu której nie skonsultował uchwały ze społecznością.

Rada gminy, przeprowadzając konsultacje powinna kierować się celem i rolą konsultacji, aby stanowiły one rzeczywisty instrument partycypacji społeczeństwa w rozstrzyganiu ważnej dla społeczności lokalnej sprawy i stosownie do tego, uwzględniając uwarunkowania konkretnej sprawy, określić krąg podmiotowy adresatów konsultacji i zasady jej przeprowadzenia. Tego niewątpliwie w przeprowadzonych konsytuacjach zabrakło, bowiem została w nich pominięta część mieszkańców, którym nie tylko zmieniono nazwę miejscowości ale także nadano nową nazwę ulicy. 

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 13 grudnia 2022 r., sygn. II SA/Bk 551/22

Źródło: CBOSA