Zastąpienie studium uwarunkowań planem ogólnym gminy, uproszczenie procedur planistycznych, doprecyzowanie zasad wydawania decyzji o warunkach zabudowy, wprowadzenie Rejestru Urbanistycznego – to główne założenia nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, przygotowanej w Ministerstwie Rozwoju i Technologii.
Nowe przepisy mają wejść w życie 30 dni od ogłoszenia, przy czym uchwalenie ustawy planowane jest jeszcze w 2022 roku. Wyjątkiem będą przepisy, które zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2026 roku, dotyczące Rejestru Urbanistycznego i dalszej cyfryzacji aktów planistycznych, a także przepisy związane z nową formą opłaty planistycznej. Konsultacje społeczne i uzgodnienia międzyresortowe dotyczące reformy planowania przestrzennego, która ma zostać sfinansowana ze środków pochodzących z Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO), właśnie się rozpoczynają.
Najważniejsze założenia reformy planowania przestrzennego
Przygotowywana w Ministerstwie Rozwoju i Technologii obszerna nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym koncentruje się na zwiększeniu powiązań między planowaniem przestrzennym a planowaniem strategicznym oraz usprawnieniu współpracy między jednostkami samorządu terytorialnego a inwestorami.
Nowe rozwiązania obejmują:
- Wprowadzenie nowego narzędzia planistycznego – planu ogólnego gminy, który będzie uchwalany obligatoryjnie dla całej gminy (z wyłączeniem terenów zamkniętych), w randze aktu prawa miejscowego. Ustalenia zawarte w planie ogólnym będą wiążące zarówno dla planów miejscowych oraz dla decyzji o warunkach zabudowy. Plan ogólny ułatwi gminom kreowanie polityki przestrzennej.
- Uchylenie przepisów w sprawie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Zasady realizacji polityki przestrzennej będą ustalane w planie ogólnym gminy – w zwięzłym dokumencie o krótkiej liście ustaleń.
- Wprowadzenie nowego aktu planowania przestrzennego – zintegrowanego planu inwestycyjnego (ZPI), będącego formą planu miejscowego, który zastąpi i znacznie zmodyfikuje rozwiązania tzw. specustawy mieszkaniowej. To rozwiązanie dotyczy dowolnych inwestycji, nie tylko mieszkaniowych. ZPI będzie narzędziem, który daje gminom większe możliwości w lokalizowaniu inwestycji z uwzględnieniem partycypacji społecznej i zasad ładu przestrzennego. Wzajemne zobowiązania gminy i inwestora będą zapisane w umowie urbanistycznej, zapewniając tym samym pełną transparentność. ZPI jest oczekiwane przez inwestorów, w tym przez deweloperów, ale jego pozytywne skutki będą odczuwać np. przyszli nabywcy mieszkań poprzez zakładaną zwiększoną dostępność lokali . Z drugiej strony rozwiązania te wychodzą naprzeciw oczekiwaniom dużych przedsiębiorstw, które poszukują terenów na rozbudowę istniejących lub budowę nowych inwestycji.
- Zmiany w wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy, które powodują niekontrolowane rozlewanie się zabudowy. Mają przeciwdziałać lokalizowaniu zabudowy „w szczerym polu”. co często wymusza na gminach dodatkowe inwestycje związane z komunikacją czy infrastrukturą społeczną i techniczną. Zgodnie z intencją ustawodawcy z 2003 roku decyzje WZ miały być wykorzystywane sporadycznie, a stały się zjawiskiem powszechnym, powodując chaos przestrzenny. Stąd proponowany przepis o powiązaniu wydawania decyzji z położeniem na obszarze uzupełnienia zabudowy w planie ogólnym gminy oraz wymogiem zgodności z planem ogólnym w zakresie funkcji zabudowy oraz parametrów i wskaźników urbanistycznych. Wydane już decyzje będą ważne przez 5 lat od wejścia w życie ustawy. Nowe decyzje WZ będą ważne przez 5 lat od dnia, w którym staną się prawomocne. Tyle czasu inwestor będzie miał na uzyskanie np. pozwolenia na budowę czy też rozpoczęcie realizacji inwestycji.
- Zmiany w przepisach dotyczących procedury, które mają na celu uproszczenie, ujednolicenie i przyspieszenie procesu sporządzania aktów planowania przestrzennego. Z danych MRiT wynika, że prawie 1/3 planów miejscowych jest procedowana ponad 3 lata. Chcemy to zmienić poprzez wprowadzenie trybu uproszczonej procedury planistycznej w konkretnych przypadkach, umożliwienie równoczesnego prowadzenia procedur dla różnych aktów oraz ograniczenie konieczności powtarzania konsultacji społecznych. Zmiany obejmą także wprowadzenie wielu różnych form przeprowadzania konsultacji społecznych.
- Wprowadzenie Rejestru Urbanistycznego jako systemu teleinformatycznego. System ten ma być źródłem informacji i danych (m.in. dokumenty powstające w trakcie sporządzania aktów planistycznych, raporty z konsultacji społecznych, decyzje administracyjne związane z planowaniem przestrzennym, rozstrzygnięcia organów nadzoru). Rejestr będzie bazował na danych przestrzennych z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego. Będzie to nieodpłatny, dostępny dla wszystkich zainteresowanych, zintegrowany system. Przepisy dotyczące rejestru zaczną obowiązywać od 2026 roku, co pozwoli urzędom gmin na przygotowanie się do tej zmiany.
Źródło: MRiT
