Czy niedługo małżonkowie samorządowców będą musieli wykazywać swoje majątki odrębne? Dyskutowano na ten temat podczas posiedzenia sejmowych komisji. Korporacje samorządowe wyraziły swój niepokój.

22 lutego w Sejmie zebrały się na wspólne posiedzenie dwie sejmowe komisje: Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej wraz z Komisją Regulaminową, Spraw Poselskich i Immunitetowych. Tematem miały być dwa projekty dotyczące oświadczeń majątkowych osób pełniących funkcje publiczne.

Ostatecznie, ze względu na wyjazd zagraniczny przedstawiciela wnioskodawców projektu PiS, posła Janusza Kowalskiego, komisje zajęły się tylko projektem ustawy złożonym przez posłów Koalicji Obywatelskiej (sejmowy druk nr 155).

Projekt ustawy o zmianie ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne oraz niektórych innych ustaw zakłada, że w oświadczeniach majątkowych niektórych osób pełniących funkcje publiczne (w tym wójtów, burmistrzów, prezydentów miast, radnych, członków zarządów powiatów i województw) mają być wykazywane także majątki odrębne małżonków takich osób, nawet jeśli małżonkowie sami nie sprawują żadnych publicznych funkcji.

Swoje wątpliwości wyrazili eksperci korporacji samorządowych. Najwięcej problemów z potencjalnym wdrożeniem ustawy wskazał przedstawiciel Związku Powiatów Polskich. Jego zdaniem projekt nie bierze pod uwagę różnych sytuacji życiowych w małżeństwie. Ustawa natomiast narzuci odpowiedzialność prawną za brak wiedzy, której nie można wymusić.

- Majątek odrębny jest odrębny właśnie dlatego, że jest instytucją prawną, która powstała po to żeby nie musieć wszystkiego wiedzieć, nie musieć wszystkiego kontrolować i przede wszystkim za to nie odpowiadać – mówił Adrian Pokrywczyński z Biura Związku Powiatów Polskich.

W dalszej części wypowiedzi wskazał problem z oświadczeniami majątkowymi, które muszą być przechowywane i udostępniane w BIP, a mogłyby dotyczyć osób po rozwodach (oświadczenia archiwalne), kwestię separacji gdy małżonkowie domyślnie mają ograniczony kontakt i przymusową rozdzielność majątkową (ale nadal pozostają małżeństwem), a także związków partnerskich, od których nie będzie wymagać się składania oświadczeń co w kontekście proponowanych przepisów w gorszym położeniu stawia małżeństwa. Ekspert przyznał też, że sprawdził czy posłowie sami z siebie – skoro zakazu nie ma – ujawniają majątki odrębne małżonków np. na swoich stronach.

- Nie spotkałem takiej sytuacji (…) więc dlaczego tego się nie robi? Ja uważam, że to wynika nie z chęci ukrycia czegokolwiek czy niecnych intencji, tylko same rodziny polityków rozumieją, że to jest zbyt daleko idąca ingerencja w ich prywatność – stwierdził.

Ponadto Adrian Pokrywczyński zauważył, że przepisywanie części majątku przez osoby pełniące funkcje publiczne na inne osoby wcale nie musi dotyczyć małżonka, a to jest źródłem inicjatywy ustawodawczej. Można to zrobić na dzieci czy kogokolwiek innego, a więc cel ustawy de facto nie zostałby tu osiągnięty. Na koniec zaapelował by posłowie dogłębnie przemyśleli zaproponowany projekt.

Marek Wójcik ze Związku Miast Polskich podkreślił, że jeśli ma być odpowiedzialność prawna, to te przepisy muszą zostać odpowiednio doprecyzowane ze względu na brak prawnej (pozasądowej) możliwości wymuszenia ujawniania swojego majątku. Podkreślił również, że należałoby w takim razie uregulować w kontekście oświadczeń także kwestie związków pozamałżeńskich. Tomasz Fijołek z Unii Metropolii Polskich zwrócił natomiast uwagę, że przepisy, które zakładają tak daleko posuniętą jawność, mogą powodować dalsze zniechęcanie do zaangażowania się w działalność samorządową.

Wątpliwości co do zakresu wyraziła też przedstawicielka Urzędu Ochrony Danych Osobowych obecna na posiedzeniu. Wskazała, że nakładają się tu aż trzy zakresy praw konstytucyjnych, a nie jest jasne jak miałaby wyglądać w takim razie egzekucja tzw. „prawa do zapomnienia”.

Posłowie obecni na posiedzeniu nie wchodzili w dłuższe dyskusje. Poseł Jacek Karnowski zaproponował by przemyśleć czy oświadczenia majątkowe powinny być jawne w przypadku radnych. Posłowie Kazimierz Smoliński i Jacek Urbaniak zwrócili natomiast uwagę na problem z pewnością co do majątków odrębnych oraz realnej skuteczności oświadczeń majątkowych.

Retransmisję posiedzenia komisji można obejrzeć na stronach Sejmu pod adresem www.sejm.gov.pl.