Za niska kwota bazowa przy ustalaniu dotacji na nieodpłatną pomoc prawną, negatywna opinia w sprawie proponowanej przez rząd wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę i minimalnej stawki godzinowej, a także ceny energii dla JST – to główne tematy sierpniowego posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.

Sierpniowemu posiedzeniu KWRiST współprzewodniczyli: Grzegorz Cichy, burmistrz Proszowic, prezes Unii Miasteczek Polskich oraz Paweł Szefernaker, wiceminister spraw wewnętrznych i administracji.

Za niska kwota bazowa przy nieodpłatnej pomocy prawnej

Sporo kontrowersji wzbudził projekt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie wysokości kwoty bazowej w 2024 roku. W praktyce chodzi tu o podstawę ustalenia wysokości dotacji na finansowanie zadań polegających na udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej, świadczeniu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz edukacji prawnej. Projekt spotkał się z krytyką ze strony samorządowej.

- Zaproponowana w projekcie rozporządzenia kwota bazowa była nie tylko znacznie niższa niż to, co pierwotnie Ministerstwo Sprawiedliwości proponowało, ale nawet niższa niż kwota, która na wcześniejszych etapach prac była akceptowana przez Ministerstwo Finansów. W związku z tym prosimy w pierwszej kolejności przedstawiciela Ministerstwa Sprawiedliwości o wyjaśnienie powodów, dla których ta kwota tak nisko zeszła i skomentowanie, gdzie Państwo uważają, że za taką kwotę, która zaczyna mieć już zerowe powiązanie z pierwotnymi założeniami systemu, będziemy w stanie bez większych problemów znaleźć obsadę poszczególnych punktów – zaapelował Grzegorz Kubalski, zastępca dyrektora Biura Związku Powiatów Polskich.

- Z kolei przedstawiciela Ministerstwa Finansów prosimy o wyjaśnienie, jakie przyczyny powodują, że Ministerstwo Finansów konsekwentnie ignoruje możliwości wynikające z limitów ustalonych w ustawie o nieodpłatnej pomocy prawnej, gdzie były przewidziane mechanizmy waloryzacji kwoty, która będzie wydawana w poszczególnych latach  i proponuje kwoty, które mają się nijak do tego, ile powinna wynosić wartość ekonomiczna pracy prawników w punktach niedopłatnej pomocy prawnej  ­– dodał Grzegorz Kubalski.

W odpowiedzi na argumenty przedstawione przez przedstawiciela Związku Powiatów Polskich głos zabrała Natalia Szulik, główny specjalista w Wydziale Nieodpłatnej Pomocy Prawnej w Ministerstwie Sprawiedliwości.

- Jako resort zgadzamy się, że wzrost kwoty bazowej na 2024 rok powinien być wyższy niż wskazany w obecnie procedowanym projekcie, jednak musimy trzymać się tego, co zostało nam zaproponowane przez Ministerstwo Finansów. Ostatecznie zaproponowało ono nam jedynie wzrost o 6,6%. Mamy świadomość, że jest to taki wzrost minimalny, który zapewni tak naprawdę jedynie przetrwanie tego systemu na kolejny rok. Ministerstwo Sprawiedliwości podejmowało wiele inicjatyw na przestrzeni ostatnich kilku miesięcy, mających na celu zwiększenie tej kwoty bazowej do maksymalnego możliwego limitu wydatków – i to był pierwotny projekt rozporządzenia, jednak nie spotkało się to z aprobatą Ministerstwa Finansów, które ostatecznie uzgodniło projekt na kwotę 5863 złote. Ta kwota wyższa, o której Pan mecenas wspomniał, czyli 5929 złotych, to była jedynie propozycja z takim zastrzeżeniem, że możemy ją sfinansować samodzielnie z działu 37 – Sprawiedliwość, a ta kwota 5863 zł to kwota, którą nam Ministerstwo Finansów przyznało - wyjaśniła przedstawicielka Ministerstwa Sprawiedliwości.

Obecny na posiedzeniu KWRiST przedstawiciel Ministerstwa Finansów zaproponował omówienie tematu na najbliższym posiedzeniu Zespołu ds. Systemu Finansów Publicznych lub ustosunkowanie się do sprawy przez MF na piśmie z uwagi na nieobecność osoby z właściwego departamentu Ministerstwa Finansów.

Negatywna opinia w sprawie minimalnego wynagrodzenia za pracę i minimalnej stawki godzinowej

Propozycję rządu w zakresie podniesienia płacy minimalnej przedstawił sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej Stanisław Szwed.

- Zgodnie z ustawą przedstawiamy dwa terminy wzrostu płacy minimalnej. To wynika z tego, że przewidywana inflacja w przyszłym roku będzie powyżej 5%. Ten wzrost to będzie 4242 zł od 1 stycznia, a od 1 lipca 2024 – 4300 zł. Z tym związana jest minimalna stawka godzinowa. Od 1 stycznia wyniesie 27,70 zł, a od 1 lipca 28,10 zł. Szacujemy, że tą regulacją będzie objętych 3 mln 600 tys. osób, w tym 368 tys. osób w administracji samorządowej.

W nawiązaniu do tego wystąpienia współprzewodniczący KWRiST ze strony samorządowej Grzegorz Cichy poinformował, że projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2024 roku był procedowany przez Zespół ds. Systemu Finansów Publicznych.

- Zespół wydał opinię negatywną. My tę opinię podtrzymujemy ze względu na wzrost wydatków samorządowych i brak środków przeznaczonych na pokrycie tych kosztów – podkreślił Grzegorz Cichy.

Cena energii dla samorządów

W wolnych wnioskach strona samorządowa po raz kolejny dopomniała się informacji na temat cen energii dla JST w 2024 roku.

- Któryś raz z rzędu mówimy o tym samym. Chcemy wiedzieć, co będzie w roku 2024. Jesteśmy na etapie planowania budżetów. Tak się składa, że koszty ponoszone w związku z korzystaniem z energii elektrycznej stanowią teraz znaczącą pozycję w budżetach. W związku z tym zależałoby nam na tym, aby ktoś zechciał przedstawić nam informację, nie czekając na kolejne posiedzenie plenarne, jak będzie wyglądała cena maksymalna i jak będą wyglądały rozliczenia. Okazuje się, iż wiele spółek państwowych w dalszym ciągu obchodzi cenę maksymalną, stosując różnego rodzaju wybiegi, które wzbogacają ich kasę, a nas zubożają – stwierdził sekretarz Komisji Wspólnej ze strony samorządowej Marek Wójcik.

Do sprawy odniósł się też przedstawiciel Unii Miasteczek Polskich Eugeniusz Gołembiewski, burmistrz Kowala.

- My w tamtym roku bardzo mocno dobijaliśmy się do pana premiera o to, żeby poznać maksymalną cenę energii elektrycznej, i odzyskaliśmy – powiedzmy – znaczące upusty w cenach maksymalnych, natomiast nie rozmawialiśmy o kosztach przesyłu i dystrybucji, które wzrosły o ponad 40%. I w związku z tym będziemy musieli tym razem mówić nie tylko o kosztach energii elektrycznej, ale także kosztach przesyłu i dystrybucji, bowiem nie miało to żadnego uzasadnienia i nie miała na to wpływu ani z powodu wojny w Ukrainie, ani z powodu cen energii.  

Przedstawiciele strony samorządowej w gremiach

Podczas posiedzenia KWRiST poinformowano, że jako przedstawiciel Związku Miast Polskich oraz Unii Miasteczek Polskich do składu Rady Działalności Pożytku Publicznego został powołany Jakub Wygnański. Z kolei na swojego przedstawiciela w Radzie Dialogu z Młodym Pokoleniem III kadencji strona samorządowa wskazała Sarę Michalską, zastępcę dyrektora Departamentu Organizacji ds. organizacyjnych w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Mazowieckiego.  

Pozostałe tematy

W trakcie posiedzenia KWRiST na wniosek strony samorządowej Szef Krajowego Biura Wyborczego przedstawił informację na temat przygotowań do wyborów parlamentarnych, wskazując, że nowe zadania JST – w tym te dotyczące transportu – są zadaniami z zakresu administracji rządowej.

Ustalono też, że w związku z nieobecnością przedstawiciela Ministerstwa Finansów wniosek strony samorządowej o informację Ministra Finansów na temat planowej wysokości części oświatowej subwencji ogólnej na rok 2024 zostanie omówiony na kolejnym posiedzeniu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.

Pod obrady KWRiST po raz kolejny wróciła kwestia ustalenia taryf na wodę.

- Rozmawiamy o tym któryś miesiąc z rzędu. Nie ma najmniejszego postępu w tych pracach. Nadzwyczaj żałujemy, że nasze rozmowy nad ustaleniem propozycji konkretnych zmian przepisów nie znalazły swojego szczęśliwego finału. W tej chwili jest procedowany w Senacie projekt senacki, który te przepisy konsumuje, stąd po pierwsze prosimy stronę rządową o poparcie tego projektu. A po drugie prosimy o informację, czy resort zamierza coś konkretnego w tej sprawie zrobić czy dalej markować rozmowy z nami, nie traktując nas do końca poważnie – zaapelował sekretarz KWRiST ze strony samorządowej Marek Wójcik.

W odpowiedzi na to wystąpienie Piotr Borowiec, główny specjalista w Departamencie Gospodarki Wodnej i Żeglugi Śródlądowej w Ministerstwie Infrastruktury stwierdził, że przepisy te zostały włączone do procedowanego obecnie projektu ustawy o zmianie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Jak dodał, projekt ten zostanie rozpatrzony przez Komitet Stały Rady Ministrów, ale wcześniej musi uzyskać aktualizację wpisu do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów.

- Jeśli chodzi o senacki projekt, to rzeczywiście w czerwcu Senat ten projekt przyjął i przekazał do Sejmu, ale Sejm nie rozpoczął jeszcze procedury ustawodawczej, w związku z czym Marszałek Sejmu nie wystosował jeszcze do strony rządowej prośby o stanowisko rządu w tej sprawie. Było natomiast przygotowane stanowisko ministra infrastruktury na prośbę senackiej komisji ustawodawczej i to stanowisko było prezentowane podczas I czytania projektu ustawy w Senacie 26 kwietnia – poinformował przedstawiciel Ministerstwa Infrastruktury.

Sekretarz KWRiST ze strony samorządowej Marek Wójcik zaapelował ponadto o rozważenie możliwości uruchomienia środków finansowych dla organizacji współtworzących KWRiST na prowadzenie działań związanych z legislacją, tak jak ma to miejsce w odniesieniu do tworzących Radę Dialogu Społecznego organizacji pracodawców i związków zawodowych.

Na zakończenie przewodniczący Związku Gmin Wiejskich Krzysztof Iwaniuk, wójt gminy Terespol wystosował apel w związku z planami zamknięcia przejść granicznych na granicy z Białorusią.

- Była konferencja prasowa pana ministra, której z przerażeniem tego słuchaliśmy, ponieważ pamiętajmy, że jest to ostatnie przejście, że są jakieś umowy międzynarodowe, firmy zatrudniają tam kilka tysięcy osób przy samej kolei, nie mówiąc o tych pośrednich, które dookoła funkcjonują. Mam nadzieję, że do tego nie dojdzie. Rozmawiajmy z sąsiadami. Po każdej wojnie będzie kiedyś pokój. Trzeba to będzie poukładać. Dzisiaj sprawy są takie, jakie są. Mamy tego świadomość.

- Ja zresztą po raz kolejny zapraszam Zespół ds. Administracji i Bezpieczeństwa Obywateli na teren przejścia. Może warto porozmawiać z tymi firmami, które tam działają, które teraz się martwią całą tą otoczką, całą logistyką i tym, do czego się szykujemy. Pan Prezydent podpisał projekt o tym nowym Centrum Logistycznym, bo to jest ta brama do UE, która jest niezbędna do wykorzystania położenia Polski między Dalekim Wschodem a Unią Europejską, bo te towary i tak do Unii na pewno dotrą. Dobrze byłoby wykorzystać gospodarczo nasze po raz pierwszy chyba w historii nasze położenie, więc podchodźmy do tego ostrożnie. To jest taki apel przedstawiciela gminy frontowej – dodał wójt Terespola.

Lista aktów prawnych opiniowanych przez Komisję wraz z uzgodnieniami

Projekty z opinią pozytywną: 

• projekt rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków przyznawania i wypłaty pomocy finansowej na realizację operacji w ramach Priorytetu 3. Sprzyjanie zrównoważonej niebieskiej gospodarce na obszarach przybrzeżnych, wyspiarskich i śródlądowych oraz wspieranie rozwoju społeczności rybackich i sektora akwakultury objętego programem Fundusze Europejskie dla Rybactwa na lata 2021–2027;
• projekt rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej na operacje typu „Inwestycje w targowiska lub obiekty budowlane przeznaczone na cele promocji lokalnych produktów” w ramach poddziałania „Wsparcie inwestycji w tworzenie, ulepszanie i rozwijanie podstawowych usług lokalnych dla ludności wiejskiej, w tym rekreacji, kultury i powiązanej infrastruktury” objętych Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020;
• projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu danych objętych wpisem do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą oraz szczegółowego trybu postępowania w sprawach dokonywania wpisów, zmian w rejestrze oraz wykreśleń z tego rejestru;
• projekt programu „Regionalny Program Rozwoju Ekonomii Społecznej w Województwie Małopolskim do 2030 roku” (Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie);
• projekt rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie granicy portu morskiego w Dziwnowie;
• projekt rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie granicy portu morskiego w Kamieniu Pomorskim;
• projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie norm szacunkowych dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej;
• projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie sposobu pobierania przez płatników podatku od spadków i darowizn;
• projekt rozporządzenia Ministra Finansów zmieniającego rozporządzenie w sprawie grup podatników lub rodzajów czynności, w odniesieniu do których możliwe jest używanie kas rejestrujących mających postać oprogramowania;
• projekt rozporządzenia Ministra Finansów zmieniającego rozporządzenie w sprawie informacji przekazywanych organowi egzekucyjnemu przez dłużnika zajętej wierzytelności;
• projekt rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej zmieniającego rozporządzenie w sprawie dofinansowania z budżetu państwa zadań związanych z budową i remontami pomników upamiętniających tradycję, chwałę i sławę oręża polskiego;
• projekt rozporządzenia Ministra Cyfryzacji w sprawie określenia wzoru umowy przekazania na własność komputera przenośnego typu laptop rodzicom ucznia klasy objętej wsparciem;
• projekt rozporządzenia Ministra Cyfryzacji w sprawie określenia wzoru umowy użyczenia komputera przenośnego typu laptop rodzicowi ucznia klasy objętej wsparciem;
• projekt rozporządzenia Ministra Cyfryzacji w sprawie szczegółowego sposobu i trybu składania wniosków o przyznanie jednorazowych świadczeń dla nauczycieli w formie bonów na zakup laptopów lub laptopów przeglądarkowych oraz ich obsługi w systemie teleinformatycznym;
• projekt rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki zmieniającego rozporządzenie w sprawie rodzajów szkół i placówek, w których nie tworzy się rad rodziców;
• projekt rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki zmieniającego rozporządzenie w sprawie rodzajów szkół i placówek, w których nie tworzy się samorządu uczniowskiego;
• projekt rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki w sprawie dziedzin zawodowych;
• projekt rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki zmieniający rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad i warunków udzielania i cofania zezwolenia na założenie przez osobę prawną lub osobę fizyczną szkoły lub placówki publicznej;
• projekt rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki zmieniający rozporządzenie w sprawie przypadków, w których do publicznej lub niepublicznej szkoły dla dorosłych można przyjąć osobę, która ukończyła 16 albo 15 lat, oraz przypadków, w których osoba, która ukończyła ośmioletnią szkołę podstawową, może spełniać obowiązek nauki przez uczęszczanie na kwalifikacyjny kurs zawodowy;
• projekt rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki w sprawie wzoru legitymacji służbowej nauczyciela;
• projekt rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki w sprawie ramowych statutów: publicznej placówki kształcenia ustawicznego, publicznego centrum kształcenia zawodowego i publicznego branżowego centrum umiejętności;
• projekt rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki zmieniające rozporządzenie w sprawie dofinasowania doskonalenia zawodowego nauczycieli, szczegółowych celów szkolenia branżowego oraz trybu i warunków kierowania nauczycieli na szkolenia branżowe;
• projekt rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania egzaminu zawodowego oraz egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie;
• projekt rozporządzenia Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej w sprawie udzielania pomocy inwestycyjnej na infrastrukturę testowo-doświadczalną w ramach regionalnych programów na lata 2021–2027;
• projekt rozporządzenia Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej w sprawie udzielania pomocy inwestycyjnej dla klastrów innowacyjnych w ramach regionalnych programów na lata 2021–2027;
• projekt rozporządzenia Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej w sprawie udzielania pomocy inwestycyjnej na remediację szkód wyrządzonych środowisku, rekultywację siedlisk przyrodniczych i ekosystemów, ochronę lub odbudowę bioróżnorodności oraz wdrażanie rozwiązań opartych na zasobach przyrody w celu łagodzenia zmiany klimatu i przystosowywania się do niej w ramach regionalnych programów na lata 2021–2027;
• projekt rozporządzenia Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej zmieniające rozporządzenie w sprawie udzielania pomocy na inwestycje w układy wysokosprawnej kogeneracji oraz na propagowanie energii ze źródeł odnawialnych w ramach regionalnych programów na lata 2021–2027;
• projekt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie zawiadamiania gmin o osobach pozbawionych prawa wybierania.

Projekty z opinią negatywną:

• projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2024 r.

Komisja upoważniła właściwe zespoły do wydania opinii wiążącej do:

• projektu rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie sposobu pobierania i zwrotu podatku od czynności cywilnoprawnych;
• projektu ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2024 (o ile będzie to opinia pozytywna);
• projektu rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od przychodów uzyskanych przez ekspertów narodowych z tytułu oddelegowania do pracy w instytucjach Unii Europejskiej;
• projektu rozporządzenia Ministra Rozwoju i Technologii w sprawie określenia wzoru formularza wniosku dotyczącego aktu planowania przestrzennego;
• projektu rozporządzenia Ministra Rozwoju i Technologii zmieniającego rozporządzenie w sprawie zbiorów danych przestrzennych oraz metadanych w zakresie zagospodarowania przestrzennego;
• projektu rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie udzielania pomocy na inwestycje wspierające efektywność energetyczną w ramach regionalnych programów na lata 2021-2027;
• projektu rozporządzenia Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej zmieniającego rozporządzenie w sprawie udzielania pomocy de minimis oraz pomocy publicznej w ramach programów Interreg na lata 2021-2027;
• projektu uchwały Rady Ministrów zmieniającej uchwałę w sprawie Inicjatywy „Wspólna Infrastruktura Informatyczna Państwa”;
• projektu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie wysokości kwoty bazowej w 2024 r.;
• projektu rozporządzenia Ministra Infrastruktury zmieniającego rozporządzenie w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego oraz warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu do wód lub do ziemi ścieków, a także przy odprowadzaniu wód opadowych lub roztopowych do wód lub do urządzeń wodnych (procedowanie w trybie obiegowym);
• projektu rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie minimalnych rocznych poziomów recyklingu dla opakowań wielomateriałowych oraz dla opakowań po środkach niebezpiecznych, poniżej których nie mogą zostać określone poziomy w porozumieniu zawieranym z marszałkiem województwa;
• projektu rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych;
• projektu rozporządzenia Ministra Cyfryzacji w sprawie określenia wzorów i sposobu wypełnienia wniosków stosowanych przy zastrzeganiu albo cofaniu zastrzeżenia numeru PESEL (o ile będzie to opinia pozytywna);
• Programu Rozwoju Rynku Pracy i Edukacji do 2030 roku „Kompetentna Małopolska”.

Kolejne posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego odbędzie się w środę 27 września.