Art. 25c. ustawy o samorządzie powiatowym nakłada obowiązek składania oświadczeń majątkowych na radnych samorządu powiatowego. Europejski Trybunał Praw Człowieka analizując wspomniany obowiązek stwierdził, iż "służy on zapewnianiu przejrzystości lokalnych procesów politycznych". ETPC podkreślił możliwość zweryfikowania przez opinię publiczną, czy procesy te nie są poddawane nadmiernej presji lub niewłaściwemu lobbingowi, czy też nawet otwartej korupcji. W perspektywie tych celów ustawa określa treść, terminy oraz konsekwencje zatajenia prawdy czy niezłożenia oświadczenia majątkowego w terminie.
Jakie informacje ma zawierać oświadczenie majątkowe?
Oświadczenie majątkowego dotyczy majątku odrębnego radnego oraz majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową. Są to informacje o zasobach pieniężnych, nieruchomościach, udziałach i akcjach w spółkach handlowych. Radny ma obowiązek poinformować również o mieniu nabytym w drodze przetargu od np. Skarbu Państwa oraz przekazać dane o prowadzeniu działalności gospodarczej oraz dotyczące zajmowania stanowisk handlowych. Oświadczenie zawiera informacje dot. dochodów osiąganych z tytułu zatrudnienia lub innej działalności zarobkowej oraz o mieniu ruchomym o wartości powyżej 10 000 złotych. Radny oświadcza również o swoich zobowiązaniach pieniężnych o wartości powyżej 10 000 złotych, w co oczywiście wlicza się zaciągnięte kredyty i pożyczki, a nawet warunki, na jakich zostały udzielone.
Gdzie radny powiatu ma złożyć oświadczenie majątkowe?
Radny wraz z kopią swojego zeznania o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym (PIT) za rok poprzedni i jego korektą, składa w dwóch egzemplarzach do przewodniczącego rady powiatu. Jeden z tych egzemplarzy jest przekazywany dalej urzędowi skarbowemu właściwemu ze względu na miejsce zamieszkanie radnego. Warto zaznaczyć, iż żadne inne informacje dotyczące sytuacji majątkowej radnych nie są zbierane i przechowywane przez władze, oprócz informacji składanych przez samych radnych, zgodnie z przepisami ustawy o samorządzie powiatowym. Informacje te są przechowywane przez 6 lat, nie poddając je żadnemu dalszemu przetwarzaniu.
Do kiedy radny powiatu może złożyć oświadczenie majątkowe?
Radny składa pierwsze oświadczenie majątkowe w terminie 30 dni od dnia złożenia ślubowania. Kolejne oświadczenia majątkowe są składane przez radnego co roku do dnia 30 kwietnia, według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego, oraz na 2 miesiące przed upływem kadencji.
Co jeśli radny powiatu nie złoży oświadczenia majątkowego w terminie?
Wówczas odpowiednio, przewodniczący rady powiatu, wojewoda lub starosta w terminie 14 dni od dnia stwierdzenia niedotrzymania terminu wzywa osobę, która nie złożyła oświadczenia do jego niezwłocznego złożenia, wyznaczając dodatkowy czternastodniowy termin. Termin ten liczy się od dnia skutecznego dostarczenia wezwania. Jeśli radny mimo upływu dodatkowego terminu nie złożył oświadczenia majątkowego, powoduje to wygaśnięcie mandatu w trybie art. 383 Kodeksu wyborczego.
Co jeśli zachodzi podejrzenie, że radny składający oświadczenie majątkowe podał w nim nieprawdę lub zataił prawdę?
W takich okolicznościach podmiot dokonujący analizy oświadczenia występuje do Centralnego Biura Antykorupcyjnego z wnioskiem o kontrolę jego oświadczenia majątkowego. Warto zaznaczyć, iż radny jest wtedy zagrożony sankcją karną z art. 233 § 1 Kodeksu karnego, jednak pozostaje to bez wpływu na byt prawny mandatu przedstawicielskiego (oczywiście do czasu ewentualnego skazania prawomocnym wyrokiem).
Źródła: Wierzbica Anna, Wygaśnięcie mandatu radnego; Dolnicki Bogdan (red.), Ustawa o samorządzie powiatowym. Komentarz; Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 528
