Gospodarowanie wodami na obszarach wiejskich zdecydowanie wymaga w Polsce nowego spojrzenia i podjęcia odpowiednich działań. Determinują to zarówno wyzwania społeczno-gospodarcze Polski oraz dyrektywy Unii Europejskiej. Autorzy piątej części Alertu wodnego chcieli zwrócić uwagę na konieczność poprawy istniejącego stanu rzeczy a także zapobiec przyszłym zagrożeniom. „Bez starannie zaplanowanych i konsekwentnie realizowanych działań sytuacja może stać się dramatyczna” – przestrzegają.

Podejmując problematykę gospodarowania wodą w rolnictwie i na obszarach wiejskich, dość kluczowe wydaje się być zagadnienie zmian klimatu. Susze, powodzie i podtopienia to zjawiska, z którymi polscy rolnicy mierzą się coraz częściej. Niezmiernie ważna jest infrastruktura wodna, jej stan techniczny dostosowany do współczesnych wymagań uwzględniających ochronę środowiska oraz wykorzystanie urządzeń. Coraz częściej uruchamiane są programy wsparcia dla rolników ponoszących straty wskutek suszy. Nakłady na ten cel w ostatnich latach sięgają miliardów złotych niemal każdego roku. Te działania łagodzą jednak skutki, a nie usuwają przyczyn. Modelowe projekcje wskazują na wzrost zagrożenia suszą rolniczą w przyszłym klimacie, pomimo spodziewanego wzrostu opadów.

Około 70 procent wód powierzchniowych i podziemnych zdatnych do pobrania, wykorzystywanych jest w rolnictwie. W przyszłości woda do wykorzystania rolniczego będzie pochodziła w dużej mierze z urządzeń zaliczanych do tzw. małej retencji: zbiorników i oczek wodnych, stawów oraz cieków wodnych. Głębokie susze prowadzą jednak do wysychania małych zbiorników i cieków, a więc nie należy łudzić się, że może to być wyłączne źródło do nawodnień.

Dane z Państwowego Instytutu Geologicznego (PIG-PIB) wskazują, że istnieją jeszcze duże możliwości wykorzystania wód podziemnych. Jednak zasoby wód podziemnych są szczególnym bogactwem i powinny podlegać ścisłej ochronie, więc ich wykorzystanie dla rolnictwa powinno być poprzedzone dokładnym określeniem zasobów i progów ich bezpiecznego wykorzystania.

Autorzy Alertu zwrócili uwagę na działania, które powinny być podjęte w celu poprawy obecnego stanu gospodarowania wodami:

• oszczędne i zrównoważone wykorzystanie wód podziemnych,
• rozwój retencji powierzchniowej, odbudowa i modernizacja urządzeń melioracyjnych,
• system monitorowania i prognozowania zasobów wodnych w różnych skalach, w ujęciu rodzajowym, przestrzennym i czasowym,
• dbałość o gleby i ich właściwości retencyjne,
• edukacja społeczna i doradztwo w zakresie oszczędnego i solidarnego korzystania z zasobów wodnych

W Alercie omówiony został też poziom finansowania infrastruktury wodnej oraz podstawy legislacyjne. Z pełną treścią Alertu można zapoznać się tutaj.