Uczestnicy konferencji „100 lat ochrony środowiska w Polsce – i co dalej?”, która odbyła się w czerwcu w Warszawie, wspólnie wystosowali Apel Stulecia Polskiej Ochrony Środowiska. Konferencji patronowali byli ministrowie odpowiedzialni za środowisko w Polsce – Maciej Grabowski, Marcin Korolec, Andrzej Kraszewski, Maciej Nowicki, Tomasz Podgajniak oraz Czesław Śleziak. Łącznie idee zawarte w Apelu poparło ponad sto osób związanych z różnymi środowiskami, organizacjami i instytucjami naukowymi.

Sygnatariusze Apelu podkreślili, że mimo różnych okoliczności historycznych, w Polsce od roku 1918 rozwijane były (choć z różną skutecznością) formy ochrony środowiska. Co prawda w ciągu ostatnich 30 lat stan środowiska w Polsce znacznie się poprawił, jednak wciąż istnieją nierozwiązane problemy ekologiczne. Na bieżąco pojawiają się także nowe, które wymagają szybkiej interwencji. Postępujące zmiany globalne przyczyniły się do znacznych zmian klimatu, które stają się coraz groźniejsze.

Apel Stulecia Polskiej Ochrony Środowiska został skierowany do polskich decydentów odpowiedzialnych za kształtowanie polityki na każdym szczeblu administracji oraz do partii politycznych.

W swoim Apelu sygnatariusze zalecają, by kierunki rozwoju polityki ochrony środowiska w Polsce były wyznaczane w oparciu o następujące zasady:

• Woda jest zarówno dziedzictwem, jak i zasobem
• Przestrzeń jest zasobem ograniczonym
• Szczególnym rodzajem przestrzeni i jednocześnie zasobami naturalnymi są lasy i gleby (Gleby rolnicze są jednym z najważniejszych zasobów naturalnych; Lasy i grunty leśne są najbardziej naturalnym tworem przyrody na lądzie).
• Powietrze atmosferyczne nie może zawierać zanieczyszczeń w stężeniach wyższych niż uznany naukowo poziom bezpieczny dla pojedynczych ludzi, całej ludzkości i przyrody
• Ze środowiska należy czerpać jak najmniej zasobów nieodnawialnych
• Ochrona różnorodności biologicznej przynosi nowe wyzwania
• Polityka ochrony środowiska powinna poważnie uwzględniać aspekty instytucjonalne
• Rozwój polityki ochrony środowiska bez edukacji nie jest możliwy

W związku z powyższym, w Apelu sformułowano pięć podstawowych procesów, których przeprowadzenie jest niezbędne, by skutecznie chronić środowisko naturalne w Polsce:

1. Ponowna integracja działań państwa w zakresie ochrony środowiska w ramach jednego ministerstwa, mającego na celu ochronę zasobów przyrodniczych Polski, z włączeniem do jego kompetencji zagadnień gospodarowania przestrzenią. W ramach odnowionego ministerstwa konieczne jest stworzenie systemowych mechanizmów współpracy z samorządami na rzecz realizacji działań w zakresie ochrony środowiska.
2. Przywrócenie mechanizmów kontroli społecznej w postaci społecznych organów doradczo-kontrolnych nad działalnością takich monopolistów, jak Wody Polskie czy Lasy Państwowe oraz takich instytucji, jak fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej, dyrekcje ochrony środowiska, a także inspektoraty ochrony środowiska.
3. Utworzenie międzyresortowego zespołu konsultacyjnego, mającego na celu integrowanie zamierzeń ministerstw związanych z gospodarowaniem środowiskiem oraz monitorowanie i wyznaczanie kierunków zrównoważonego rozwoju kraju oraz edukacji ekologicznej społeczeństwa.
4. Przywrócenie działań związanych z budowaniem znaczenia i marki polskich obszarów chronionych – jako strategiczny kierunek działania w stymulowaniu rozwoju regionów, w których te obszary się znajdują, w szczególności poprzez przywrócenie mechanizmów koordynacji i współpracy pomiędzy zarządami parków narodowych i parków krajobrazowych oraz dyrekcji ochrony środowiska oraz zwiększenie zakresu ich finansowania.
5. Przygotowanie z udziałem obywateli i przyjęcie przez wszystkie ugrupowania polityczne długoterminowej strategii niskoemisyjnej Polski do roku 2050, która określi podstawowe zasady, kierunki i działania w celu przeprowadzenia procesu sprawiedliwej transformacji gospodarki Polski do stanu, w którym osiągnięta zostanie neutralność klimatyczna.