Trybunał Konstytucyjny podkreślił konieczność stworzenia sprawnego ustawowego mechanizmu zapobiegania wyrządzaniu szkód przez zwierzęta objęte ochroną gatunkową, na co zwracali uwagę wszyscy uczestnicy postępowania.
28 września br. TK rozpoznał wniosek Prokuratora Generalnego dotyczący szkód powodowanych przez objęte ochroną gatunkową zwierzęta dziko występujące. Zgodnie z wyrokiem wydanym w sprawie o sygn. akt: K 20/14, nie istnieje ogólne prawo do odszkodowania od Skarbu Państwa dla określonej kategorii podmiotów. Standard wyznaczony treścią art. 77 ust. 1 Konstytucji obejmuje rekompensatę za szkody wyrządzone przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej. Taka sytuacja nie występuje w przypadku szkód powodowanych przez objęte ochroną gatunkową zwierzęta dziko występujące.
Zdaniem wnioskodawcy – Prokuratora Generalnego, objęcie odszkodowaniami wypłacanymi przez Skarb Państwa tylko szkód wyrządzonych przez określone gatunki zwierząt podlegających ochronie jest sprzeczne z zasadami równości i równej ochrony praw majątkowych.
Rozstrzygnięcie Trybunału
W ocenie TK wprowadzenie ochrony gatunkowej zwierząt mieści się w konstytucyjnie określonym obowiązku ochrony środowiska, który dotyczy wszystkich obywateli. Co istotne, określone prawa i wolności mogą być ograniczane, zgodnie z zasadą proporcjonalności, m.in. z uwagi na konieczność ochrony środowiska.TK podkreślił, że zakres odpowiedzialności Skarbu Państwa może zostać poszerzony o wypłacanie rekompensat za szkody wyrządzone przez inne gatunki zwierząt podlegające ochronie. Rada Ministrów jest upoważniona do określenia również innych gatunków zwierząt zagrożonych wyginięciem i wyrządzających szkody w gospodarce człowieka, za których szkody będzie odpowiadał Skarb Państwa. Przyjęty model odpowiedzialności zapewnia potrzebną elastyczność regulacji prawnej, ponieważ lista gatunków objętych ochroną jest zmienna i zależna od wielu czynników, w tym od warunków biologicznych i środowiskowych.
Drugi zarzut
Inne zagadnienie rozpatrywane przez Trybunał dotyczyło współdziałania z regionalnymi dyrektorami ochrony środowiska (w parkach narodowych zadanie to wykonują ich dyrektorzy) w zabezpieczaniu mienia przed szkodami wyrządzanymi przez określone zwierzęta. Trybunał stwierdził, że przepis ten nie ogranicza możliwości podejmowania przez wszystkich zainteresowanych właścicieli oraz użytkowników współdziałania z organami administracji publicznej.
Obowiązkiem właściciela jest dbałość o swój majątek i podejmowanie starań w celu jego ochrony. Właściciel lub użytkownik mienia przewidując możliwość wyrządzenia szkody przez zwierzęta objęte ochroną gatunkową, w pierwszej kolejności sam powinien podjąć stosowne czynności, zmierzające do uniknięcia szkody lub zminimalizowania jej rozmiarów.
Źródło: TK
