Postępowanie kontrolne, prowadzone przez organ nadzoru budowlanego, nie jest równoznaczne z wszczęciem postępowania administracyjnego. Z faktu, iż organ nadzoru budowlanego podejmuje czynności kontrolne, nie można wywodzić, że ich podjęcie winno być oceniane jako prowadzenie jurysdykcyjnego postępowania administracyjnego, które każdorazowo zmierza do wydania kwalifikowanego aktu administracyjnego.

Decyzja administracyjna wydawana jest w przypadku, gdy przepis prawa materialnego przewiduje taką formę rozstrzygnięcia, a więc dla wywołania skutku w sferze praw i obowiązków adresata decyzji musi istnieć norma prawna, która pozwala uczynić tegoż adresata podmiotem tychże praw i obowiązków (por. postanowienia NSA z dnia 5 listopada 2010 r. II OSK 2132/10, z dnia 27 sierpnia 2010 r. II OSK 1500/2009 i z dnia 30 stycznia 2013 r. II OSK 12/13). Oczywiście istotne znaczenie ma przedmiot złożonego wniosku, jeżeli strona wyraźnie wskazuje na przedmiot postępowania, określa naruszenie przepisów prawa budowlanego oraz wskazuje swój interes prawny w takim przypadku organ powinien ocenić, czy istnieją przesłanki do wszczęcia takiego postępowania a jeżeli uzna, iż brak jest takich przesłanek to wtedy należy skorzystać z przepisu art. 61a kpa.

Art. 81 ust. 4 Prawa budowlanego, jest to kompetencja ustawowa organów nadzoru budowlanego i uznanie, iż każda czynność organu nadzoru budowlanego musi być dokonana w ramach postępowania administracyjnego sensu stricte, zaburzałoby sens działań tych organów w ramach nadzoru i kontroli nad przestrzeganiem przepisów Prawa budowlanego. Jak wspomniano wyżej najistotniejszym elementem w przypadku kiedy organy nadzoru budowlanego podejmują czynności na skutek pisma, wniosku czy też skargi, jest jego ocena pod względem merytorycznym, a więc zgłoszonego żądania, czy jest to konkretny wniosek o wszczęcie postępowania w indywidualnej sprawie, dotyczącej interesu prawnego wnioskodawcy, czy też skarga obywatela o charakterze ogólnym. Kwestia, czy organ działa z urzędu, czy też zainspirowany pismem lub skargą obywatelską, nie ma aż takiego znaczenia. Najistotniejsza jest kwestia stwierdzenia naruszenia normy prawa materialnego jak to stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w powołanym wyżej postanowieniu z dnia 5 listopada 2010 r. II OSK 2132/10: „W przypadku czynności kontrolnych organu nadzoru budowlanego, podjętych wskutek pisemnej skargi obywatela, przepisy art. 48, art. 50 - 51 ww. ustawy - Prawo budowlane mają zastosowanie jedynie wtedy, gdy w wyniku tych czynności, organ stwierdza nieprawidłowości świadczące o naruszeniu norm prawa budowlanego. Sytuacja wygląda analogicznie, gdy organ nadzoru budowlanego czynności kontrolne podjął z własnej inicjatywy, a te nie wykazały istnienia naruszeń prawa.”

Źródło: Wyrok NSA z dnia 14 marca 2013 r., II OSK 2806/2012