Kontynuujemy temat poświecony omówieniu prezydenckiego projektu ustawy o współdziałaniu w samorządzie terytorilanym, w kontekście zwiakszenia partycypacji społecznnej. 

 Wprowadzenie imiennych wykazów głosowań radnych
W projekcie proponuje się jako zasadę wprowadzenie głosowań imiennych. Imienne wykazy głosowań radnych wraz ze wskazaniem przedmiotu głosowania mają być podawane do publicznej wiadomości w Biuletynie Informacji Publicznej nie później niż w ciągu 7 dni od dnia głosowania. Takie rozwiązanie pozwoli mieszkańcom prześledzić w jaki sposób dany radny głosował.

Organizacyjne wzmocnienie organu stanowiącego (dotyczy rady gminy)
W projekcie proponuje się zapis, że obsługę rady gminy i jej organów zapewnia wójt (burmistrz, prezydent miasta) za pośrednictwem wyodrębnionego w strukturze urzędu gminy stanowiska pracy, w tym niepełnoetatowego, lub wyodrębnionej komórki organizacyjnej. Standardy obsługi, szczegółowe wymagania kwalifikacyjne oczekiwane od osób zajmujących się obsługą rady, a także organizację i zasady funkcjonowania obsługi rady ma określać rada gminy odrębną uchwałą przyjętą na wniosek przewodniczącego rady. Pracownicy zajmujący samodzielne stanowisk do spraw obsługi rady, lub należący do komórki organizacyjnej obsługującej radę, w zakresie merytorycznym mają podlegać wyłącznie przewodniczącemu rady. Czynności z zakresu prawa pracy, w tym nawiązanie i rozwiązanie stosunku pracy z pracownikami biura rady, będą wymagały zasięgnięcia opinii przewodniczącego rady.

Przyznanie organowi uchwałodawczemu jednostki pomocniczej prawa inicjatywy uchwałodawczej do rady właściwej gminy
W projekcie przewidziano dodanie w ustawie o samorządzie gminnym przepisu, zgodnie z którym, organowi uchwałodawczemu jednostki pomocniczej będzie przysługiwało prawo inicjatywy uchwałodawczej do rady właściwej gminy. Przewodniczący rady gminy będzie obowiązany wprowadzić do porządku obrad najbliższej sesji rady gminy projekt uchwały skierowany przez organ uchwałodawczy jednostki pomocniczej, jeżeli wpłynie on do rady gminy co najmniej 30 dni przed dniem rozpoczęcia sesji rady.

Próba upowszechnienia referendów innych niż odwołujące organy JST
Referendum ma być ważne niezależnie od liczby uczestniczących w nim osób. Referendum w sprawie odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego pochodzącego z wyborów bezpośrednich jest ważne w przypadku, gdy wzięło w nim udział nie mniej osób, niż wzięło udział w wyborze tego organu. Referendum w sprawie samoopodatkowania jest ważne w przypadku, gdy wzięło w nim udział co najmniej 30% mieszkańców uprawnionych do głosowania.

Przewodniczący zarządu jednostki samorządu terytorialnego, a w gminie wójt (burmistrz, prezydent miasta) będzie sporządzał analizę skutków finansowych realizacji ewentualnego rozstrzygającego wyniku referendum. Jeżeli realizacja rozstrzygającego wyniku referendum miałaby spowodować znaczną stratę finansową lub będzie niemożliwa ze względu na brak środków finansowych, na żądanie organu wykonawczego jednocześnie z referendum na wniosek mieszkańców będzie przeprowadzane referendum w sprawie samoopodatkowania. Skala samoopodatkowania będzie musiała być tak ustalona, by uzyskane z tego źródła dochody nie były wyższe niż odpowiednio: przewidywana konieczna do poniesienia strata finansowa wynikająca z realizacji ewentualnego rozstrzygającego wyniku referendum lub przewidywane wydatki konieczne do realizacji ewentualnego rozstrzygającego wyniku referendum.

Organy jednostki samorządu terytorialnego nie będą mogły podejmować działań sprzecznych z rozstrzygającym wynikiem referendum w terminie 2 lat od dnia ogłoszenia wyników referendum, jednak nie dłużej niż do końca kadencji, chyba że działania takie są konieczne w związku ze zmianą przepisów prawa.

Wzmocnienie roli mieszkańców przy przyjmowaniu budżetu JST
Projekt ustawy przewiduje również zmiany w ustawie o finansach publicznych w tym art. 234 ustawy. Zgodnie z proponowanym brzmieniem powołanego przepisu Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego:

1. będzie mógł określić zasady i tryb zbierania opinii w tym uwag, sugestii i wniosków, mieszkańców i innych zainteresowanych podmiotów do planowanych wydatków i dochodów jednostki samorządu terytorialnego oraz
2. będzie określał tryb prac nad projektem uchwały budżetowej ustalając w szczególności:
   1. wymaganą szczegółowość projektu budżetu jednostki samorządu terytorialnego;
   2. terminy obowiązujące w toku prac nad projektem uchwały budżetowej jednostki samorządu terytorialnego;
   3. wymogi dotyczące uzasadnienia i materiały informacyjne, które zarząd przedłoży organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego wraz z projektem uchwały budżetowej uwzględniając konieczność zawarcia w uzasadnieniu lub materiałach informacyjnych odpowiedzi zarządu jednostki samorządu terytorialnego na wnioski, sugestie i uwagi mieszkańców i innych zainteresowanych podmiotów do planowanych dochodów i wydatków jednostki samorządu terytorialnego złożone w trybie i na zasadach określonych uchwałą, o której mowa w pkt 1.