To wojewoda odpowiada za egzekwowanie obowiązku szczepienia dzieci, a nie inspekcja sanitarna – tak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku wydanym w dniu 8 stycznia 2016 roku w sprawie o sygn. akt: V KK 306/15.
Sprawa dotyczy ojca, którego władze publiczne próbowały skłonić do zaszczepienia dziecka obowiązkową szczepionką. Sprawa trafiła do sądu po tym, jak powiatowa inspekcja sanitarna bezskutecznie napominała ojca, a potem próbowała ukarać go grzywną.
Sąd I instancji skazał ojca ostatecznie na grzywnę (wyrok się uprawomocnił, bo nikt się od niego nie odwołał; w tym momencie dziecko, którego rzecz dotyczyła, miało już 17 lat).
Rzecznik wniósł kasację wskazując, że sprawa była źle prowadzona: podstawą do skazania mogłaby być nieskuteczność wcześniej podjętych prób. Te jednak, choć były podejmowane, to w sposób prawnie bezskuteczny (przez organ niewłaściwy rzeczowo). Nie ma podstaw do uznania, by organem właściwym do prowadzenia egzekucji obowiązku niepieniężnego w sprawie poddania dziecka szczepieniu ochronnemu był powiatowy inspektor sanitarny.
Wyrok Sądu Najwyższego
SN uznał, że kasacja RPO zasługuje na uwzględnienie. Przede wszystkim wskazał, że obowiązek rodziców poddania dziecka obowiązkowym szczepieniom ochronnym jest obowiązkiem prawnym, od którego uwolnić mogą jedynie konkretne przeciwwskazania lekarskie do szczepienia. Wynika bezpośrednio z ustawy. Brak jest zatem podstawy prawnej do jego konkretyzacji w formie decyzji administracyjnej. Wykonanie tego obowiązku zabezpieczone jest przymusem administracyjnym oraz odpowiedzialnością regulowaną przepisami ustawy Kodeks wykroczeń. Oznacza to, że wynikający z 5 przepisów obowiązek poddania dziecka szczepieniu ochronnemu jest bezpośrednio wykonalny. Jego niedochowanie aktualizuje obowiązek wszczęcia postępowania egzekucyjnego, którego zamierzonym rezultatem ma być poddanie dziecka szczepieniu ochronnemu. Zaniechanie poddania się obowiązkowemu szczepieniu, mimo zastosowania środków egzekucji administracyjnej rodzi odpowiedzialność karnoadministracyjną przewidzianą w Kodeksie wykroczeń. Tej samej odpowiedzialności podlega też ten, kto sprawując pieczę nad osobą małoletnią lub bezradną, pomimo zastosowania środków egzekucji administracyjnej, nie poddaje jej określonemu szczepieniu ochronnemu. Stwierdzenie, iż poddanie małoletniego obowiązkowym szczepieniom ochronnym stanowi obowiązek wynikający wprost z przepisów ustawowych skutkuje koniecznością wskazania organów właściwych do prowadzenia postępowania egzekucyjnego w zakresie jego przymusowego wykonania.
Sąd stwierdził, że organem uprawnionym do egzekucji obowiązku poddania dziecka szczepieniu ochronnemu, nie jest organ inspekcji sanitarnej (powiatowy inspektor sanitarny). Stosownie do zapisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, kierownik powiatowej służby, inspekcji lub straży jest organem egzekucyjnym w zakresie obowiązków o charakterze niepieniężnym jedynie w odniesieniu do obowiązków wynikających z wydawanych w zakresie swojej właściwości decyzji i postanowień. Tymczasem obowiązek poddania małoletniego dziecka szczepieniom ochronnym wynika bezpośrednio z przepisów ustawy, czyli z mocy prawa, stąd i nie ma podstaw do wydawania w tym przedmiocie przez organy inspekcji sanitarnej decyzji administracyjnej. Zgodnie z ustawą o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, wojewoda jest organem właściwym do prowadzenia egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym, wynikających zarówno z wydanych przezeń rozstrzygnięć (decyzji, postanowień), jak i wprost z mocy przepisów prawa.
Źródło: RPO, SN
