WSA: Choć niezadowalająca sytuacja finansowa powiatu może stanowić podstawę odmowy świadczenia losowego wypłacanego na podstawie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Uznaniowość nie oznacza jednak dowolności, a twierdzenie organu o niewystarczającej ilości środków budżetowych nie może być gołosłowne.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim orzekł w sprawie świadczenia wskazanego w art. 83 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, tj. świadczenia na pokrycie kosztów związanych z wystąpieniem zdarzeń losowych lub innych zdarzeń mających wpływ na jakość sprawowanej opieki. Świadczenie jest przyznawane przez starostę rodzinie zastępczej lub prowadzącemu rodzinny dom dziecka oprócz zwykłych świadczeń pokrywających normalne funkcjonowanie.

W opisywanym przypadku świadczenie losowe miało służyć wdrożeniu leczenia ortodontycznego, niezbędnego dla zagwarantowania prawidłowego, zdrowego rozwoju małoletniego dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej. Starosta nie odmówił słuszności złożonemu wnioskowi o przyznanie dodatkowych środków, jednak zdecydował o wypłaceniu takiej sumy pieniężnej, która wobec potrzeb dziecka i jego opiekunów prawnych, była kwotą niewystarczającą. Jak wynikało z zapewnień starosty, brak możliwości udzielenia kwoty w pełnej wysokości wynikał z budżetowych ograniczeń PCPR. Decyzję tę utrzymało w mocy także samorządowe kolegium odwoławcze, będące organem II instancji.

Złożona na powyższe rozstrzygnięcia skarga została uwzględniona przez Sąd. W uzasadnieniu wyroku wskazano, że istotnie - nienajlepsza sytuacja finansowa danego powiatu może stanowić uzasadnienie dla wypłaty świadczenia w ograniczonej wysokości, a nawet dla całkowitej odmowy przekazania rodzinie zastępczej pieniędzy z tego tytułu. Świadczenia wymienione w art. 83 ust. 1 pkt 2 u.w.r. wiążą się bowiem z pewną uznaniowością, co do czego w doktrynie i orzecznictwie panuje zgodność. Lepsza czy gorsza sytuacja danego powiatu ma duże znaczenie z punktu widzenia wnioskodawcy i szansa otrzymania świadczenia w żądanej wysokości jest niewątpliwie większa w tych powiatach, gdzie pieniędzy raczej nie brakuje.

Koniecznie trzeba jednak zauważyć, że "uznaniowość" nie równa się "dowolności". Jak zauważył Sąd, organ administracji musi zadbać o to, by wydawana przez niego decyzja nie miała cech dowolności oznaczającej przekroczenie zakresu swobody decyzyjnej. Jeśli zatem organ nie dokona szczegółowej analizy danej sprawy i nie wyda ewentualnej decyzji odmownej, mając pełne przekonanie o swojej trudnej sytuacji finansowej, można powziąć wątpliwości, czy uznaniowość nie była zbyt daleko idąca i nie przerodziła się w dowolność. W drodze prowadzonego postępowania, Sąd stwierdził, że organ nie przeanalizował sytuacji wystarczająco dokładnie, a jego rozstrzygnięcie nie zostało należycie uzasadnione. Nie było dowodów na to, że niekorzystna dla rodziny zastępczej decyzja starosty stanowiła naturalną konsekwencję rzetelnie zbadanej sytuacji finansowej powiatu, a tym samym - dopatrzono się ryzyka tego, że decyzja została podjęta zbyt swobodnie.

Brak odpowiedniego uzasadnienia decyzji oraz wątpliwości co do zmieszczenia się organu w ramach "swobodnego uznania" administracyjnego, pociągnęły za sobą uchylenie zaskarżonych decyzji tak starosty, jak i SKO.

Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 16 stycznia 2025 r. (sygn. II SA/Go 573/24)

Źródło: CBOSA