Wsparcie organizacyjne podmiotów leczniczych poprzez łącznie samorządowych podmiotów gminnych z powiatowymi w jeden podmiot leczniczy jest możliwe w przypadku jednoczasowego bycia podmiotem tworzącym dla samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej zarówno samorządu powiatowego jak i jednego lub kilku samorządów gminnych lub bycie właścicielem większościowym spółek prawa handlowego jednoczasowo przez samorząd powiatowy i jeden lub kilka samorządów gminnych. Rozwiązanie zakłada połączenie podmiotów w oparciu: w przypadku SPZOZ o Ustawę o działalności leczniczej art. 66-67, który precyzuje połączenie podmiotów:

• połączenie się samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej może być dokonane w dwojaki sposób: przeniesienie całego mienia co najmniej jednego samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej (przejmowanego) na inny samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej (przejmujący) lub utworzenie nowego samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej powstałego co najmniej z dwóch łączących się samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej,
• podmioty tworzące samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej mogą dokonać połączenia tych zakładów: w drodze rozporządzenia, zarządzenia albo uchwały — w przypadku zakładów mających ten sam podmiot tworzący lub w drodze porozumienia — w przypadku zakładów mających różne podmioty tworzące,
• akt o połączeniu powinien zawierać w szczególności postanowienia o: nazwie samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej powstałego w wyniku połączenia, przejęciu mienia podmiotu przejmowanego albo podmiotów łączących się, zasadach odpowiedzialności za zobowiązania podmiotów łączących się. A w przypadku połączenia przez przyłączenie: nazwę i siedzibę podmiotu przejmowanego, wskazuje się także podmiot, który przejmuje uprawnienia i obowiązki podmiotu tworzącego,
• połączenie to może nastąpić bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego podmiotu przejmowanego albo łączących się podmiotów,
• do pracowników zakładu przejmowanego oraz do pracowników zakładów łączących się stosuje się art. 231 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. — Kodeks pracy.

Ważne jest także uwzględnienie art. 68 Ustawy o działalności leczniczej:

• W przypadku jednostek samorządu terytorialnego, które faktycznie wykonywały uprawnienia i obowiązki podmiotu tworzącego samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej, odpowiedzialność za jego zobowiązania ponoszą te jednostki w częściach ułamkowych odpowiadających wysokości zobowiązań powstałych w okresach, w których wykonywały one uprawnienia i obowiązki podmiotu tworzącego,
• W przypadku, o którym mowa w ust. 1, należności i mienie samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej stają się należnościami i mieniem podmiotu, który przejął uprawnienia i obowiązki podmiotu tworzącego,
• Jednostki samorządu terytorialnego, które faktycznie wykonywały uprawnienia i obowiązki podmiotu tworzącego samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej, mogą w inny sposób określić:
• odpowiedzialność za zobowiązania,
• zasady przejęcia należności i mienia.

Najlepszą ścieżką jest rozwiązanie polegające na przyłączeniu jednego lub więcej podmiotów leczniczych (gminnych) do większej jednostki (szpitala powiatowego), który zwiększy swój zakres działań i stworzy z przyłączonych podmiotów swoje filie zamiejscowe. Podmiotem tworzącym dla połączonych podmiotów pozostałby ten sam samorząd, który był podmiotem tworzącym dla jednostki, która przyłączała inne jednostki. Powstanie większego podmiotu umożliwi elastyczne wykorzystanie zasobów ludzkich, sprzętowych czy lokalowych oraz potencjału przychodowego, wynikającego z świadczonych usług medycznych, finansowanych zarówno ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia jak i innych płatników instytucjonalnych oraz świadczeń komercyjnych. Stworzenie wieloprofilowego i wielostopniowego podmiotu leczniczego zwiększy możliwości kluczowego podmiotu w rozwoju i możliwości świadczenia usług medycznych. Proces przyłączenia musi być oparty na analizie aktualnej sytuacji finansowej, gdyż w przypadku istniejącego wcześniejszego zadłużenia może ten proces utrudnić lub uniemożliwić lub też spowodować w konsekwencji negatywne skutki dla połączonego podmiotu leczniczego. Najlepszym rozwiązaniem byłoby przyłączanie podmiotów niezadłużonych lub przed przyłączeniem oddłużonych, a w przypadku gdyby został wybrany wariant z zadłużeniem lub ujemnymi wynikami finansowymi, konieczne byłoby sprawdzenie czy takie działanie nie spowoduje istotnych problemów finansowych połączonego podmiotu. Dobrze zaprojektowane połączenie może także być elementem restrukturyzacji organizacyjnej czy finansowej jednego lub kilku podmiotów leczniczych uczestniczących w tym rozwiązaniu.

Osobnym tematem, który należy uwzględnić jest zagwarantowanie dla połączonego podmiotu finansowania przez gminy, mimo iż formalnie nie będą one już podmiotem tworzącym dla SPZOZ-ów. Można to zagwarantować podpisanie porozumienia między samorządem powiatowym a samorządami gminnymi.

W przypadku spółek prawa handlowego, połączenie może się odbyć na podstawie przepisów Kodeksu Handlowego, przy czym mogą zachodzić różne podwarianty: przejęcie lub zakup spółek gminnych przez spółkę powiatową i utrzymanie 100% własności samorządu powiatowego, wejście udziałowe samorządów gminnych do spółki powiatowej poprzez wniesienie aportem zorganizowanych przedsiębiorstw, czyli spółek gminnych.

Środki finansowe konieczne do realizacji rozwiązania będą pochodziły ze środków szpitala powiatowego (SPZOZ lub spółki) lub z budżetu samorządu powiatowego. W przypadku łączenia spółek wraz z wejściem udziałowym samorządów gminnych, wkładem finansowym spółek będzie majątek ruchomy i nieruchomy spółek.

Planowany efekt wdrożenia:

• stworzenie silnego podmiotu leczniczego, który będzie posiadał większy potencjał wytwórczy i przychodowy, co zwiększy jego konkurencyjność oraz poprawi sytuację ekonomiczną,
• umożliwi elastyczne wykorzystanie zasobów połączonych podmiotów do realizacji usług medycznych, w tym najcenniejszych zasobów, czyli zasobów ludzkich,
• eliminacja wewnątrzpowiatowej konkurencji między podmiotami publicznymi lub z właścicielami publicznymi, a wzmocnienia siły konkurencyjnej w stosunku do podmiotów prywatnych,
• doprowadzi do stałej współpracy samorządów, które staną się współudziałowcem połączonych podmiotów lub też mimo przekazania swojego podmiotu dalsze finansowania.

Źródło: Podręcznik Współpraca jednostek samorządu terytorialnego w obszarze zdrowia opracowany w ramach projektu realizowanego przez ZPP pt. Kompetentny urząd, zadowoleni mieszkańcy – integracja działań JST dla poprawienia dostępności, jakości i efektywności świadczenia lokalnych usług publicznych współfinasowanego z Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna.