Wojewoda: opłata za pobyt w schronisku dla osób bezdomnych nie może pochłonąć całego dochodu takiej osoby.
Wojewoda Śląski, poddając kontroli jedną z samorządowych uchwał w sprawie ustalenia szczegółowych zasad ponoszenia odpłatności za pobyt w ośrodkach wsparcia i mieszkaniach treningowych lub wspomaganych, wskazał na jedno z możliwych nadużyć, do którego może dojść przy tworzeniu uchwały tego typu. Doprowadziłoby bowiem w gruncie rzeczy do odebrania wszystkich pieniędzy osobom znajdującym się w bardzo trudnej sytuacji życiowej, korzystających z zakwaterowania w ramach pomocy społecznej.
W przyjętej uchwale postanowiono, że osoby bezdomne, których dochód przekraczałby przy tym 250% kryterium dochodowego, miałyby ponosić opłaty za pobyt w schronisku dla bezdomnych w wysokości nawet całego dochodu, o ile nie będzie to kwota przekraczająca wysokość kosztu pobytu. Regulacja taka została podjęta na podstawie art. 97 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej, który upoważnia radę powiatu lub gminy do ustalenia szczegółowych zasad ponoszenia odpłatności za pobyt w takich miejscach, dając pole do względnej swobody, ograniczonej zakresem upoważnienia ustawowego, tworzącego określone zasady. Jej słuszność wzbudziła jednak bardzo poważne wątpliwości.
Nie do przyjęcia jest bowiem taka sytuacja, w której na potrzeby opłacenia pobytu w schronisku dla bezdomnych zainkasowany zostanie cały dochód takich osób, a mieszkańcy ośrodka pozostaną bez przysłowiowego grosza na realizację swoich potrzeb innych niż potrzeby mieszkaniowe. Jak wynika z przywołanego przez Wojewodę prawomocnego wyroku WSA w Gliwicach (sygn. II SA/Gl 1283/24), pozbawienie osób w szczególnej życiowej potrzebie jakichkolwiek środków, którymi mogliby dysponować we własnym zakresie, kłóci się z najbardziej podstawowymi założeniami systemu pomocy społecznej, którego główną funkcją jest pomoc w pokonaniu życiowych przeszkód, których dana osoba nie jest w stanie pokonać sama. Ponadto, potraktowanie w ten sposób beneficjentów pomocy osiągającej określony dochód przy bardziej "ulgowym" potraktowaniu osób o niższych zarobkach, narusza konstytucyjną zasadę równości. Bezdomni, którzy osiągają dochód trochę wyższy niż pozostali, są bowiem niejako "karani" pozbawieniem hipotetycznie nawet całości środków, jakiejkolwiek gotówki, jeśli będzie to kwota równa opłacie za pobyt w ośrodku lub niższa.
Dokonując takiej wykładni, Wojewoda uznał że przedstawiona mu uchwała narusza w sposób istotny zarówno zakres upoważnienia wyrażony w art. 97 ust. 5 ustawy, jak i jej art. 2 ust. 1 - a zatem pozostaje w sprzeczności z samą istotą pomocy społecznej. Mając to na uwadze, uchwała została uznana za nieważną.
Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Śląskiego z 27 marca 2025 r. (sygn. NPII.4131.1.186.2025)
