Wojewoda Podkarpacki: uchwała określająca warunki zwolnienia z opłat za usługi opiekuńcze nie może przewidywać możliwości uznaniowego podejścia organu, lecz musi być konkretna i ściśle odpowiadać upoważnieniu ustawowemu.
W rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewoda stwierdził naruszenie prawa, którego dopuściła się rada jednostki samorządu terytorialnego określająca w drodze uchwały m.in. szczegółowe warunki przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze oraz szczegółowe warunki częściowego lub całkowitego zwolnienia od opłat. Jest to problematyka, której ramy w samorządowych uchwałach wyznacza art. 50 ust. 6 ustawy o pomocy społecznej, który upoważnia do czynności, które podjęto w opisywanej sprawie. Jak zawsze w przypadku tego rodzaju upoważnień, zakres spraw przedstawiony w treści przepisu, musi być umieszczony w wydawanym na jego podstawie akcie w sposób kompletny, precyzyjny i wykluczający uznaniowość, niepewność co do formy stosowania takiego źródła prawa.
W opisywanym przypadku zabrakło ostatniej z tych rzeczy. W poddanej nadzorowi uchwale pojawiła się bowiem wzmianka o zwolnieniu z ponoszenia odpłatności za usługi opiekuńcze, co miałoby przysługiwać "w szczególnie uzasadnionych przypadkach". Na czym takie przypadki miałyby polegać? Tego nie sprecyzowano, lecz wspomniano tylko o kilku przykładowych, trudnych okolicznościach, których wystąpienie mogłoby doprowadzić do zwolnienia z opłat, jak długotrwała choroba, niepełnosprawność czy bezrobocie. Problem w tym, że nie były to okoliczności wymienione w formie zamkniętego katalogu. To zaś tworzyło uzasadnione obawy o to, że jest coś jeszcze - pewne warunki, które mogą być uznane za uzasadniające zwolnienie z odpłatności. Kto i w jaki sposób miałby o nich decydować? To pytanie, jakie w ogóle nie powinno być zadawane.
Upoważnienie ustawowe nie przewiduje bowiem żadnych opcji uznaniowego podejmowania decyzji przez organ i rozstrzygania o zasadności zwolnienia z opłat wyłącznie w oparciu o swoje obserwacje i przy użyciu kryteriów niejawnych dla osób korzystających z pomocy. Jak argumentuje Wojewoda, takie działanie jest niedopuszczalne, zaś warunki częściowego lub całkowitego zwolnienia z opłat na podstawie art. 50 ust. 6 u.p.s. muszą zostać określone w sposób niepozostawiający miejsca na domysły.
Niejasna i nieprecyzyjna uchwała została przy tym uznana za nieważną.
Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Podkarpackiego z 30 stycznia 2025 r. (sygn. P-II.4131.2.41.2025)
