Konwent Powiatów Województwa Śląskiego, który odbył się w pierwszych dniach lutego 2025 roku, podjął szereg bardzo istotnych z punktu widzenia regionu tematów. Jedną z omówionych kwestii była sprawa dotycząca przyznawania przez Fundusz Rozwoju Przewozów Autobusowych dofinansowań na rzecz publicznego transportu zbiorowego. Zdaniem samorządowców powiaty oraz związki powiatowo-gminne traktowane są niesprawiedliwie, w konsekwencji czego otrzymują środki nieadekwatne do potrzeb.
Niesprawiedliwość to jedno, brak obiektywizmu – drugie
Problem z niedofinansowaniem powiatowego transportu zbiorowego bierze swój początek w zapisach ustawy z 16 maja 2019 roku o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej. Dokument, jak podkreślają samorządowcy, wyznacza między innymi hierarchię, zgodnie z którą rozpatrywane są poszczególne wnioski o dofinansowanie: pierwszeństwo przyznaje się gminom, związkom międzygminnym a dopiero w dalszej kolejności związkom powiatowo-gminnym, powiatom oraz związkom powiatów. Obecnie powiaty zajmują czwarte miejsce w kolejności przyznawania środków na ten cel – pisze Starosta Raciborski Grzegorz Swoboda w Stanowisku Konwentu Powiatów Województwa Śląskiego.
Jak zaznacza w dalszej części pisma, zanim jednak wniosek o dotację zostanie rozpatrzony, podlega punktacji, której wytyczne są opisane w rozporządzeniu Ministerstwa Infrastruktury ze stycznia 2025 roku. Zgodnie z nimi oceniane są między innymi gęstość zaludnienia, liczba oraz długość linii komunikacyjnych, liczba zatrzymań autobusów na przystankach, realizacja potrzeb osób z niepełnosprawnościami liczba przystanków oraz dworców autobusowych, jak również wskaźnik dochodów podatkowych JST. – Następnie, po dokonaniu oceny według ww. kryteriów, zgodnie z przepisem ustawy, wojewoda jest zobligowany uszeregować wnioski wg tak zwanej hierarchizacji. Hierarchizacja stanowi zatem swoistą nadbudowę, która niweczy próbę nadania ocenie przesłanek merytorycznych i obiektywnych. W praktyce przepis ten gwarantuje środki gminom – wskazuje Przewodniczący Konwentu Powiatów Województwa Śląskiego.
Podkreślenie roli powiatów jako centrów lokalnych wspólnot
Jak zauważają samorządowcy, powołujący się na strukturę podziału terytorialnego w Polsce, to właśnie powiaty stanowią naturalne okręgi wspólnotowe z siedzibą powiatu jako centrum uczestnictwa mieszkańców w życiu wspólnotowym. To właśnie w tych miejscach znajdują się najważniejsze urzędy, placówki ochrony zdrowia, szkoły średnie, sądy czy administracja skarbowa, więc siłą rzeczy powinny być doskonale skomunikowane i zapewniać wszystkim mieszkańcom jak najlepszy dostęp do wymienionych punktów.
Tymczasem śląscy samorządowcy alarmują, że środki funduszu celowego na dofinansowanie publicznego transportu zbiorowego, w związku z niekorzystnymi przepisami prawa, okazują się niewystarczające, by zapewnić stabilne finansowanie transportu powiatowo-gminnego. Zauważają również trudności w uzyskaniu dopłat przez samorządy średniego szczebla. Brak stabilizacji dopłat przekłada się ich zdaniem na niemożność planowania czy dokonywania inwestycji obliczonych na kilka lat wprzód.
W związku z powyższym Konwent Powiatów Województwa Śląskiego apeluje o zmianę przepisów ustawy o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych w taki sposób, aby to związki powiatowo-gminne oraz powiaty otrzymały pierwszeństwo w przyznawaniu dopłat na zbiorowy transport publiczny.
Zachęcamy do zapoznania się z pełną treścią Stanowiska Konwentu Powiatów Województwa Śląskiego w sprawie zmiany przepisów ustalających priorytety w przyznawaniu dofinansowania z Funduszu Rozwoju Przewozów Autobusowych o charakterze użyteczności publicznej.
