Właściciel nabył pojazd 4 grudnia 2023 r. O nabyciu „zawiadomił” starostę 6 lutego 2024 r. składając wniosek o rejestrację pojazdu. Zgodnie z art. 78 ust. 2 pkt 1 Prawa o ruchu drogowym (prd) do 31 grudnia 2023 r. obowiązywał 30-dniowy termin na dokonania zawiadomienia o nabyciu. W przypadku właściciela pojazdu termin ten upływał 3 stycznia 2024 r. Na skutek „zawiadomienia” (będącego w istocie wnioskiem o rejestrację pojazdu) starosta wszczął w lutym 2024 r. postępowanie administracyjne w związku z naruszeniem obowiązku zawiadomienia o nabyciu pojazdu. Nakładając karę w drodze decyzji administracyjnej, starosta jako podstawę prawną wskazał art. 140mb pkt 2 oraz art. 78 ust. 2 pkt 1 prd w związku z art. 14 pkt 3 ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości (dalej: ustawa zmieniająca).

Czy starosta postąpił prawidłowo? Jak należy rozumieć przepisy przejściowe zawarte w ustawie zmieniającej? W tym temacie wypowiedział się WSA w Białymstoku.

Stan prawny do 31 grudnia 2023 r.

Do tej daty obowiązywał przepis art. 78 ust. 2 pkt 1 prd, zgodnie z którym właściciel pojazdu zarejestrowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany zawiadomić w terminie nieprzekraczającym 30 dni starostę o nabyciu lub zbyciu pojazdu.

Z kolei art. 140mb pkt 2 prd w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2023 r. stanowił, że kto będąc właścicielem pojazdu zarejestrowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wbrew przepisowi art. 78 ust. 2 pkt 1 nie zawiadamia starosty o nabyciu lub zbyciu pojazdu, podlega karze pieniężnej w wysokości od 200 do 1000 zł.

Stan prawny od 1 stycznia 2024 r.

Od 1 stycznia 2024 r. przepisy Prawa o ruchu drogowym nie przewidują sankcji za brak zawiadomienia starosty o nabyciu pojazdu. Pozostawiono jedynie obowiązek zawiadomienia starosty o zbyciu pojazdu (zmieniony art. 78 ust. 2 pkt 1 prd), zgodnie z którym właściciel pojazdu zarejestrowanego na terytorium RP jest obowiązany zawiadomić w terminie nieprzekraczającym 30 dni starostę o zbyciu pojazdu. Aktualnie, naruszenie tego obowiązku objęte jest sankcją w postaci kary pieniężnej określonej w sztywnej wysokości 250 zł (art. 140mb ust. 6 prd w aktualnym brzmieniu).

Należy również odnotować, że od 1 stycznia 2024 r. sankcją kary pieniężnej obwarowane jest również niezrealizowanie obowiązku złożenia wniosku o rejestrację pojazdu w określonym terminie (zob. art. 140mb ust. 1 i 2 prd w aktualnym brzmieniu).

Przepisy przejściowe w ustawie zmieniającej

Przy rozpoznawaniu spraw o stanie faktycznym zbieżnym do przedstawionego w niniejszym artykule, starostom nie może umknąć, że ustawa zmieniająca zawiera przepisy przejściowe, których treść należy uwzględnić w procesie wykładni.

Są to art. 14-16 ustawy zmieniającej, które stanowią:

Art.  14.

W przypadku gdy pojazd został:

1) sprowadzony z terytorium państwa niebędącego państwem członkowskim Unii Europejskiej,

2) sprowadzony z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej,

3) nabyty na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

– przed dniem 1 stycznia 2024 r., do spraw związanych z rejestracją oraz zawiadamianiem o zbyciu albo nabyciu pojazdu stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 2, w brzmieniu dotychczasowym.

Art.  15.

Do postępowań o rejestrację pojazdów, wszczętych i niezakończonych przed dniem 1 stycznia 2024 r., stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 2, w brzmieniu dotychczasowym.

Art.  16.

Do postępowań w sprawach nakładania kar pieniężnych, o których mowa w art. 140mb ustawy zmienianej w art. 2, wszczętych i niezakończonych przed dniem 1 stycznia 2024 r., stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 2, w brzmieniu dotychczasowym.

Rozstrzygnięcie

WSA uchylił zaskarżoną przez właściciela pojazdu decyzję SKO oraz poprzedzającą ją decyzję starosty oraz umorzył – jako bezprzedmiotowe – postępowanie w sprawie.

Sąd wskazał, że przepisy ustawy zmieniającej weszły w życie 1 stycznia 2024 r. Kontrolowane przez WSA postępowanie administracyjne wszczęto w lutym 2024 r., a więc już po wejściu w życie przepisów przejściowych. Termin na złożenie zawiadomienia o nabyciu pojazdu upływał właścicielowi już po wejściu w życie nowych przepisów, w których wyeliminowano obowiązek zawiadomienia o nabyciu pojazdu.

Przepisy prd w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2023 r. mają zastosowanie tylko do postępowań w sprawach nakładania kar pieniężnych określonych w art. 140mb prd, wszczętych i niezakończonych przed 1 stycznia 2024 r. Z kolei, w zakresie postępowań wszczętych po 1 stycznia 2024 r. zastosowanie będą miały przepisy prd w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2024 r.

W przypadku właściciela, który nabył pojazd przed końcem roku 2023, zastosowanie mają przepisy dotychczasowe jeśli chodzi o 30-dniowy obowiązek wykonania zawiadomienia o nabyciu pojazdu. Wynika to wprost z art. 14 pkt 3 ustawy zmieniającej, bowiem jest to sprawa związana z zawiadomieniem o nabyciu pojazdu.

Jednakże, skoro w przypadku tego właściciela nie doszło przed 1 stycznia 2024 r. do wszczęcia postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej, o której mowa w art. 140mb pkt 2 prd (w brzmieniu do 31 grudnia 2023 r.), to nie ma zastosowania art. 16 ustawy zmieniającej, a w konsekwencji nie mają zastosowania przepisy prd w brzmieniu dotychczasowym, jeżeli chodzi o kary pieniężne za niezawiadomienie o nabyciu pojazdu.

Podsumowując, w myśl przepisów przejściowych mających zastosowanie w omawianej sprawie, właściciel pojazdu powinien był wywiązać się z obowiązku zawiadomienia starosty o nabyciu pojazdu w taki sposób, jak wskazują przepisy prd w brzmieniu przed 1 stycznia 2024 r., tj. zgłosić nabycie pojazdu w terminie 30-dni. Jeżeli jednak tego nie dokonał, to zgodnie z przepisami obowiązującymi od 1 stycznia 2024 r., właściciel nie podlega karze za niedopełnienie tego obowiązku, gdyż postępowanie o nałożenie kary wobec niego nie zostało wszczęte przed 1 stycznia 2024 r.

Co równie istotne, w omawianej sprawie 30-dniowy termin na dokonanie zgłoszenia nabycia pojazdu mijał właścicielowi 3 stycznia 2024 r. W tej dacie obowiązek zawiadomienia o nabyciu został już wyeliminowany z obrotu prawnego.

Luka prawna

Niezależnie od powyższych rozważań, WSA ocenił, że brzmienie przepisów przejściowych (tj. art. 14-16 ustawy zmieniającej) można tłumaczyć jako niedopatrzenie ustawodawcy. Prowadzi to do powstania luki prawnej, która powoduje brak możliwości ukarania nabywców pojazdów sprzed 1 stycznia 2024 r., wobec których nie zdołano (niezależnie od przyczyn) wszcząć postępowania o nałożenie kary pieniężnej na podstawie art. 140mb pkt 2 prd przed 31 grudnia 2023 r.

Opracowano na podstawie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 01.08.2024 r., sygn. akt II SA/Bk 360/24, orzeczenie nieprawomocne

Źródło: CBOSA