Z ulic wielu polskich miast znikną użytkowane do tej pory autobusy spalinowe, a ich miejsce na liniach komunikacyjnych zajmą pojazdy zeroemisyjne: elektryczne i wodorowe. To efekt wdrażania przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej programu „Zielony Transport Publiczny”. Umowy na dotacje i pożyczki z NFOŚiGW podpisały samorządy z niemal wszystkich regionów w kraju. Z dofinansowania do ekologicznej floty korzystają zwłaszcza miasta mniejsze i średnie, które najbardziej potrzebują impulsów rozwojowych.
Jednym z priorytetów środowiskowej i klimatycznej polityki rządu jest upowszechnianie w Polsce bezemisyjnego transportu publicznego, co ma na celu zmniejszenie zużycia nieekologicznych paliw, a tym samym poprawienie jakości powietrza w całym kraju. Wsparcie finansowe ze środków publicznych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest kierowane zwłaszcza do miast średnich i małych, które mają mniej możliwości rozwoju społeczno-gospodarczego, a borykają się z takimi wyzwaniami cywilizacyjnymi, jak smog i emisja gazów cieplarnianych, a także ze zjawiskiem wykluczenia transportowego. Samorządy w tych ośrodkach coraz chętniej stawiają na rozwój zeroemisyjnej komunikacji lokalnej, widząc w tym szansę na ekorozwój. NFOŚiGW wspiera te społeczne, ekologiczne i modernizacyjne aspiracje miast, zwłaszcza w tzw. Polsce powiatowej. Instrumentem pomocy finansowej jest wieloletni program priorytetowy pod nazwą „Zielony Transport Publiczny”.
Jest to źródło wsparcia, dzięki któremu Narodowy Fundusz odpowiada na pilne wyzwania i potrzeby w zakresie transformacji transportu publicznego w Polsce. Jego celem jest obniżenie wykorzystania energii i paliw emisyjnych w publicznym transporcie zbiorowym i rozwój „zielonej”, inteligentnej mobilności. Program „ZTP” jest dostosowany do założeń określonych w Krajowym Planie Odbudowy, co sprawia, że NFOŚiGW może sięgać po środki finansowe z KPO przeznaczone na ograniczenie zanieczyszczenia powietrza poprzez rozwój zeroemisyjnego transportu.
Z dofinansowania w ramach programu „Zielony Transport Publiczny” korzystają głównie miasta mniejsze i średnie, w których powierzchnia, poziom urbanizacji, liczba mieszkańców oraz potrzeby ludzi w zakresie mobilności są na tyle duże, że niezbędne jest utrzymywanie rozbudowanej sieci miejskiej komunikacji, natomiast ich potencjał ekonomiczny i społeczny – przy odpowiednim wsparciu finansowym ze strony państwa – daje szansę szybszego rozwoju. Część z nich to dawne stolice województw (z okresu, gdy na mapie administracyjnej było ich 49), często są to miasta o dużym znaczeniu gospodarczym i turystycznym. Inne to typowe ośrodki powiatowe, z niezłym jednak poziomem uprzemysłowienia i edukacji, a tym samym ze sporymi możliwościami rozwojowymi.
We wszystkich tych miastach występują zarazem pewne ograniczenia i bariery, jak relatywnie wysoki poziom bezrobocia, gorzej rozwinięty transport publiczny i związana z tym utrudniona mobilność, a nawet zjawisko wykluczenia transportowego. Na to nakłada się jeszcze zły stan powietrza i problemy z ograniczaniem smogu i emisji CO2, co ogólnie wpływa niekorzystnie na poziom życia mieszkańców. Inwestowanie przy pomocy dotacji i preferencyjnych pożyczek z NFOŚiGW w nowoczesny, ekologiczny, zeroemisyjny transport publiczny stwarza szansę rozwoju ekonomicznego i poprawy standardu życia. Komunikacja to bowiem swoisty krwiobieg miast, który – jeśli jest dobrze zorganizowany, sprawny, wygodny i zarazem czysty środowiskowo – stanowi nieocenione zasilanie we wszystkich przejawach miejskiego życia. Jeśli bowiem można szybko i komfortowo dotrzeć do pracy, szkoły, domu, na zakupy, czy do lekarza – to niebagatelnie ułatwia to rozwój gospodarczy i społeczny miasta.
Program „Zielony Transport Publiczny”, chociaż stanowi jedną z dźwigni ekologicznego, społecznego i gospodarczego rozwoju ośrodków głównie powiatowych, nie jest zamknięty dla miast znacznie większych, o statusie stolic województw albo dużych aglomeracji, dlatego przy okazji pierwszego naboru w „ZTP” z dofinansowania do zakupu zeroemisyjnych autobusów miejskich skorzystały także takie ośrodki, jak Wrocław, Poznań, Szczecin, Opole, czy Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia.
Jednak w drugim konkursowym naborze w programie „ZTP” – ogłoszonym 23 lipca 2021 r. symbolicznie w Stalowej Woli (mieście niedużym, ale z wielkim potencjałem), a zakończonym 20 grudnia 2021 r. – do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wpłynęło aż 101 kolejnych wniosków (w tym 69 o bezzwrotną dotację), przede wszystkim od organizatorów komunikacji zbiorowej z miast mniejszych i średnich. Wartość tych nowych wniosków opiewa na kwotę ponad 1,3 mld zł, za które samorządy chcą kupić najnowocześniejsze autobusy elektryczne i wodorowe. To oznacza, że w wykonany zostanie kolejny, jeszcze dalszy krok w realizacji strategicznego celu państwa, jakim jest upowszechnienie w miastach zeroemisyjnego transportu zbiorowego.
Źródło: NFOŚiGW
