Do redakcji DWW dotarła prośba: Zwracam się z uprzejmą prośbę o przedstawienie stanowiska w sprawie dotyczącej dopisania skreślenia współmałżonka z dowodu rejestracyjnego. W częstej praktyce wydziałów komunikacji zdarza się, że po zakupie pojazdu osoba, która go nabyła chce aby w dowiedzie rejestracyjnym widniał współmałżonek. 

 Powyższe wynika z różnych przyczyn. Czasami małżonek ma zniżki komunikacyjne i drugi z współmałżonków chce płacić niższe ubezpieczenie OC. W innych przypadkach przesłanką jest to, że pojazd został nabyty w trakcie trwania związku małżeńskiego (małżeńska wspólność majątkowa) i żona albo mąż chcą być uwidocznieni w dowodzie rejestracyjnym.  W takiej sytuacji gdy na fakturze bądź umowie kupna sprzedaży figuruje jako nabywca tylko jeden ze współmałżonków, częsta praktyka wydziałów komunikacji polega na tym, że organ przyjmuje oświadczenie małżonków, iż pojazd został nabyty w trakcie trwania małżeńskiej wspólności majątkowej i zgadzają się oni aby oboje figurowali w dowodzie rejestracyjnym jako współwłaściciele. Na tej podstawie dokonuje się rejestracji pojazdów. Problem pojawia się wówczas, gdy Ci sami małżonkowie nie chcą już wspólnie figurować w dowodzie rejestracyjnym. Czy do skutecznego wykreślnie jako współwłaściciela jednego z nich wystarczy jedynie właściwe oświadczenie, jak to miało miejsce w przypadku dopisania współmałżonka? Czy też dopuszczalne jest przedstawienie w tym zakresie, w trakcie trwania małżeńskiej wspólności majątkowej, umowy darowizny części pojazdu jak to jest niekiedy praktykowane w Urzędach? Czy może należy tutaj bezwzględnie żądać umowy z której wynika, że pojazd został darowany drugiemu współmałżonkowi  (z majątku wspólnego do majątku odrębnego), ale czy taka czynność nie powinna się z kolei odbywać w formie aktu notarialnego. Istota problemu jest bardzo ważna dla codziennej pracy organów rejestrujących, a te z kolei ze względu na brak jednolitej wykładni stosują różne metody postępowania w tym zakresie.

Proszę o przedstawienie stanowiska w tej sprawie.

Odpowiedź: Zgodnie z art. 72 ust. 1 rejestracji pojazdu dokonują się m.in. na podstawie dowodu własności pojazdu. §4 ust. 1 rozporządzania w sprawie rejestracji i oznaczenia pojazdów zawiera otwarty katalog dokumentów, które mogą stanowić dowód własności pojazdu na potrzeby postępowania rejestracyjnego. W mojej ocenie złożenie przez małżonków zgodnego oświadczenia, że pojazd wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków  w większości przypadków będzie wystarczającą podstawą do uznania, że oboje są właścicielami pojazdu. Zalecałabym jednak uzupełnieni treści takiego oświadczenia o informację, że pojazd został nabyty w trakcie trwania małżeństwa ze środków pochodzących z majątku wspólnego (pojazd nabyty w trakcie trwania małżeństwa ale w zamian za składniki majątku osobistego zawsze wchodzi do majątku osobistego małżonka).

Powyższe oświadczenie nie stanowi oświadczenia woli, na podstawie którego dochodzi do włączenia samochodu do majątku wspólnego małżonków, a jedynie potwierdzenie przez małżonków, że w związku z tym iż pojazd został nabyty w czasie trwania małżeństwa, za środki pochodzące z majątku wspólnego to stanowi ich wspólną własność.

Powyższe oświadczenie będzie jednak niewystarczające jeżeli:

• pojazd został nabyty przed powstaniem wspólności ustawowej;
• pojazd został nabyty przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
• jeżeli pojazd zostałby  uzyskany z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;

W  wymienionych przypadkach pojazd chodzi w skład majątku osobistego małżonka a ewentualne rozszerzenie wspólności ustawowej wymaga zachowania formy aktu notarialnego (art. 47 §1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

W odniesieniu do drugiej części pytania, jeżeli małżonkowie złożyli oświadczenie, że pojazd wchodzi w skład majątku wspólnego, to nie mogą oświadczeniem w zwykłej formie pisemnej, czy umową zawartą w zwykłej formie pisemnej wyłączyć pojazdu ze wspólności majątkowej. Zgodnie z art. 35 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku. 

W takim przypadku, jeżeli małżonkowie zgodnie chcą wyłączyć pojazd z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego to zgodnie z art. 47 §1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wymagana jest forma aktu notarialnego, ponieważ czynność małżonków prowadzi do ograniczenia rozdzielności majątkowej.